Ki oku hoa maori.

Karere o Poneke, Volume I, Issue 37, 26 July 1858, Page 3

Ki oku hoa maori.

Otaki, 16 Hurae, 1858.

E hoa ma, He ui atu taku ki a koutou, ko te whea te ritenga Pakeha e rapua nei e kyulou ? E boa ma, kia rongo 12ai koutou. Makue apiti nga koiero u Wirerau HapiTe Rawharhua. Kia rongo mai koutou, kotabi tonu te take o to te Pakeha rangatiratanga, ko to kura auake. Ko teuei anake te huarabi ki nga mea katoa. Tenei ano bold etehi o aku kupu bei whakahe mai ma koutou. I mua, be tamariki rawa abau. I te tau 1839, ka riro abau i te tungaane o toku wbaea, ki Pewhairangi kite kura. I tikina mai Loki au e ia kits kura, ko ia hoki, he tamaiti na te Akerikona Wiremu. Kolabi taku tan i nobo oi kite kura, ka haere abau ki a Haraiora Wiremu nobo ai, ki Pakaraka. Ko taku mahi, be tatau miraka kau. No te tau 1841 ka tae mai a te Pibopa ki Niu Tirene nci, a nobo ana kite Waimate. No te nol/oanga o te Pibopa ki Pewhairangi, haere ana auo ahauki terakura. Huihui katoa nga tanuriki o te kura a te Pibopa e 58. Ko te kai wha-

kura, he wahine, ko Mihi Korania. I taku nohoanga kite kura a te Pihop a, xmi rawa to pai—kb te pai ra tenei, ko te nui o nga mea o akona mai ana e nga kai whakaako, ko to haero tahi o nga tamariki maori o te kura ki to Whare-kainga c te Pihopa ma, kai tabi ana matou i te tina i nga ra katoa. I te tan 1844-45 ka licke mai a te Pihopa Id Akarana: no konci ka wehewehea matou; ko nga tamariki i riro mai i a te Pihopa e 28. Ko to rnatou whare i noho ai, he tcncti, ko Tamaki te kainga. No tenei kainga, ka tahi ano te tuturu ie noho, te mahi, te ako, i tp po, i te awatea. I te tab 1846 ka oti to matou wharo nui, ara, te Kareti, tapa iho te ingoa o to matqu kainga, ko Hone Kareti. No taua tau nei ano, ka akona ahau kite tuitui tarautete, otira, tokorua maua ko tetehi tatnaiti, he hoa ano noku. No te otinga o maua taran, kaiahi ka whakaritea e te Pihopa he mahi ma maua, koo maua mahi tuarua tenei he Peka, ara, he pokepoke paraoa. E rua o maua tau i mahi ai i tenei, ka wehea ano maua e te Pihopa he mahi ke ano. Ko ta taku hoa, he mahi kamura, ko taku, he mahi kuki. Otira i whakaritea auu e te Pihopa, ko te whea ranei taku e pai ai, ko te whea ranei ta taku hoa epai ai. Ko te mahi kuki taku i pai ai. Engari, he nui rawa no nga tamariki maori o te kura, no nga tamariki pakeha hoki. He nui nga kai Pakeha i raahia e au. He Purini, he Keke, he Pai, he Heie, he Tu, he Pihupa, he Airihihupa, he hauga Tinipia, he Pana, he hanga Rewena, he Tuairihi, he Remaneiri, he tini noa iho nga kai Pakeha i akona e ahau. I te tau 1849, ka mutu tenei mahi aku, ka whakaritea ano ahau e te Pihopa, he mahike, he monita ara, he ako i nga tamariki ririki, kite tuhituhi, kite whika, kite korero Pukapuka, kite Mapi, ki etehi atu mahi o to kura. I te tau 1850, ka haere maua ko te Pihopa ki Hawaiki, otira, ki etehi atu moutere ke atu. E ono o maua marama i rere ai i waho i te moana, ku hoki mai maua. Tao kuu mai ano ki Ak.u-ans, iiaero tonu mai ki tenei pi to o Xi:i Tirene nei, a noho ana ahau ki Otakinei kite kura o te Akerikoua Liarawira. Ko te tau i noho ai ahau ki Otaki ko 1552; ko

hi, he kura ano. Ko te take i kirn* ai toku whakaaro kite ritenga o tenei mea o te kura, he rapu naku i te tikanga o te kupu a te Pihopa i kororo nui ai ki nga kura kat'oa o Niu Tirene. I mea hoki a te Pihopa ma ta kura anake nga tangata Maori e uru ai ki nga tikaoga "°a!:eha; ma te kura, hoki e whaka-iangatira nga tuiaa; ma te kura hcki e ako ki nga mahi abuwhciiua; ma te kura hoki e ako ki nga huarahi ote moaua. Ko te kupu ano toiifli a te Pihopa i korero ai ki a JNgatiwhakaue. Iki atu ia ki a ratou mc haore mai nga rangatira o nga kaipuke maori kia akona e ia ki to whika o te moana, o te kapahu hcki mo to rere noa atu i waho i te moana. Ho maha ke nga kupu a te Pihopa, a te Kawaua Kerei, i tohe ai ki nga Twi katoa o Niu Tirene kia tukua mai a koutou tamariki ki nga kura, kua kite hoki au i to mana o tenei mea o te kura, ara, ote kupu a te Pihopa. I mamma ai i ahau, ka lekau ma iwa oku tau ki nga kura noho ai. I toku nohoanga hoki kite kura Kareti, he tokomaha nga tamariki maori o te kura a te Pihopa i akona ki nga mahi 0 to Pakeha, ko etehi he kamura, he kai perebi pukapuka, he whatu kakahu, he humeke, he kai mahi Parau, he kuki, he tuari, he peka tunu rohi, he heremana kaipuke, he tini noa iho nga mahi. Ko etehi hoki o nga tamariki Pakeha o te kura Kareti ano i akona hoki ki aua mahi ano. Ko te tino take i mohiotia ai enei mahi; no te mea i akona ko te reta Pakeha to mua mete tuhituhi, muri iho ka huihuia nga reta, muri iho ko te korero pukapuka Pakeha mete whika. No te mohiotanga ki enei akoranga, ka tahi ka tukua e te Pihopa ki runga ki nga mahi kura haere ai, ara, ako ai. 1 ki hoki a te Pihopa, kei roto i nga mahinga o te kura, kei reira he taonga mona, ara, kei roto i te mohiotanga ki nga mea i akona ai te tamaiti kite kura. He mea pai ano mo nga Kaumatua,ki te hiahia koutou kia uru ki nga tikanga Pakeha me haere koutou ki nga Pakeha rangatira noho ai; kite kore, me ki atu ki o koutou Miuita kia akona koutou ki te kura. Heoi ano.