Ko te kai rapu, ko ia te kite. Taete, 24 o Hepetema, 1857. KO TE HAKARI MAORI.

Karere o Poneke, Volume I, Issue 2, 24 September 1857, Page 2

Ko te kai rapu, ko ia te kite. Taete, 24 o Hepetema, 1857. KO TE HAKARI MAORI.

E hoa ma; —me whakahaere to tatou korero aianei ki runga o te ritenga o te Hakari maori. Ka whakatupu haere te tangata maori ki runga o to te pakeha ritenga, ka mahue baere nga ritenga maori omua. Kua oti te whakarere te nuinga o te Hakari; ko tetahi wahi tenei e mau nei. Ma te mobiotanga o te tangata kia pakari ka tino whakarerea katoatia. Oti me aba! me pehea hoki i te whakama; mei kabore he kai bei wbakahoki mo ta tera—bei whakauikoto ranei kite aroaro o te manuhiri ? Whakaronsro mai! " Ko te kai mo te kopu, ko te kopu mo te kai"—otira, " kaua i te kakai." E pai ana ano te mahi aroba ; te mahi whakahoa; te mahi whangai i te tangata. Ekino anate kaiponu, otiia, me kawe ki runga o te maliara. Ma te nui koia o te kai, ka aha ? E pau ranei te tamepuru, te niho puta, te tini o te ika, mete nuinga o te taewa, ote aha.oteaha ? Ebara tera ite mahi pai—e rangi, he maumau. He aha koia nga hua o nga Hakari maori o mua ? E hara oti i nga kino katoa ! te puremu, te ngangare, te tawa ? E rite ana tenei kite mahi a te Kararehe—kuaki te kopu, katahuri ki te whakangau tetahi i tetahi. He aha koia nga hua o te Hakari inainei ? E hara oti i te he ! He matekai o muri ihe, he rongotaima, he pnamanatanga ! Kia mutau koutou— kaua e kuare. Me whakaaro i te mea e tika ana, e pai ana. Na ! me titiro. He tangata tenei; kaputa tona whakaaro, me whakarite he hakari: karangatia ana tetahi maranni e taka ai—taihoe, ra kia vrhai kai. Heoi ra: kua oti nca taewa te hauhukc, ko nga witi kua patua, kua hurihia; ka mine nga tangata ki tona kaiuga : patua ana te kau, te poaka, te hipi, te aha. Ka whukapehapeha tona ligakau mo te nui o nga kai o tana hakari, ka whai ingoa ia i roto i nga tangata. Na, noho noa nga tangata; takahia ana te kainga; ka turituri nga tamariki, ka tangi nga kuia, ka tau nga kuri, e—ka turi nga taringa i te tini o nga hamamatanga!

Ano te raruraru S Heoi, ka maha nga ra i penei ai, kamutu. Hoki ana nga tangata—waiho iho ko nga tangata i te kainga. Titiro ki tana rua, kua takoto kau. Me pehea ka rite ai tona rongotaima i te pakeha ? Mei kaua te hakari, ka whai mea ia hei hoko, e kitea ai etahi rooni hei whakarite, hei hoko hoki i tana i pai ai- Tena ko tenei, kahore kau. Pa atu te pakeha kite utu mo ona mea, ka riri, ka whakakinoite ingoa o te tangatamaori. He utu tenei mo tana whakapehapeha i roto i tana hakari. Tukua ra, ka roa te taima kua herno katoa ana kai, e maia ranei ia te haere atu ki tetahi rohe, tetahi peke raihi ranei, aha ranei hei rongotaima ? Na, ko te rua tenei o ngautnmo tana whakapehapeha Kotahi, ko te amuamu a te pakeha ; ka rua, ko te whakama i a ia. Mokonei ka mau tonu ai te raruraru o te langata, e kore e ea ona rongotaima, e kore ano hoki e paingia, E boa ma, me whakarere i te tikanga o te Hakari. Oti me aha P Kahore oti o te pakeha hakari ? Ae ra: otiia e rere ke ana ta te pakeha. He kainga kotahi, heoi auo. He tina ranei, he hapa ranei. He tini hoki nga mea reka i roto i tera kainga, otiia, e kai iti ana ratou. Me pera ano nga tangata maori, ka tika. Penei e kore e pau nga mea katoa o tana kari—e kore e tirohia te nuinga o te kai, otira, ko te painga. Na, ka pai koutou ki ta te pakeha ritenga, kia pera ano, kia toe ai be mea mo te hoko, e wawe ai te rite ana ronerotaima, kia ora hoki i te whare-bere-here, i te he, i te pouri. Penei, te manuakitia nga maori e te pakeha—ka tupu haere hoki ki ruuga i ana ritenga whakarangatira. Kei titiro koutou ki nga pakeha tutua, otiia ki ratou e whakaaro ana ki nga mea pai; ko ratou me waiho hei tauira mo 0 koutou tamariki. Me tango koutou kite tepu me tona wariki, te naihi me te paaka, te tikapa, mete tihi, me era atu mea katoa i lino rekaai te kai a te pakeha. He Koura kei Makara, —kei Kauoki.—No te wiki kua pahure nei 1 kitea te koura i Makara, i Karori hoki: —otira, he iti rawa te mea i kitea; erangi, amua ake nei pea te kitenga nuitanga ki reira. He tokomaha nga pakeha o Poneke kua haere atu ki reirako etahi Id te

matakitaki, ko etahi kite mahi. K". tetahi o reira koura e kanapa mai ana i roto i tekohatu ma—ko tetahi e pukai noa ana ki rolo o te one, a ma te horoi ka taia. He mahi taimuha tern —te kimi koura; ahakoa uaua tonu te tangata, he iti whakaharahara te koura e puta mai ana i taua mahi i te ra ko-. tahi. Na, ko nga utu mo te koura o taua ra kotahi, ina hokona, e kore e rite ki nga utu e riro mai ana ma te tangata iuahi,kaata, pikau, aha rauei, i te taone, i toua ra kotahi ano. Heoi ra, hei amua ake uei pea ka kiteaniutia, na hei reira ano ka rongc koutou i to koutou nei Napepa. Te Tima '"VVonga Wonga."—Kua riro te Tima ki Ahuriri; no te Turei i rere ai. No te putanga atu ki waho ka paku tona pu repo,--:he tangi atu tera ki a ratou e mahue anaiPoneke. Tangi rawa tauapu ra -nana ! pawhara tonu iho—rere tatahi ana nga pihi airona; otira,pahemo noaana—kihai ipaki te tangata. Heoi te mea i tu, a mate lawa iho a he kararehe rnaori uei. Ko tetahi tangata i haere i runga o te lima ko Te Roi (te Kaiwhakaritehuarabi o to tatou nei Kawauatauga,} ratou hoki ko ona kai mahi e torute kau. K haere ana ki reira kite whakarite huarahi mo Nepia.