KOTAHI PUTANGA I TE RUA WIKI.

Jubilee : Te Tiupiri, Volume 2, Issue 67, 7 December 1899, Page 1

KOTAHI PUTANGA I TE RUA WIKI.

Mema Mote Paremata.

Tenei kua korikori haere nga taha erua o nga mema ote Paremete, ara o tatou hoa pakeha erua hoki ahuatanga o nga mema pakeha e kawanatanga tetahi taha e apatihana tetahi tahaenei; tangata tokorua ewhawhai tonu i roto ite tau ite tau ahakoa tae kite ra pooti aha koa i nga wa katoa e tuhera ana te Paremata ka mau tonu tena ritenga i. waenginui ia raua, ara te tau whakatete te kia raua ahakoa 1 runga i nga tikanga, a tae atu hold ki te ahua onga tangata, te ma-hi ate tahi

■taha e :korero i nga korero hapai mote taha kia ia, ara kite kawanatanga aha koa ihea nga kai tautoko ote kawanatanga ■katae ano taua ropu kite whakahaere mote taha kia ratou mete apatihana ano e pena ana ara e korero i ona painga ena tangata tokorua kei waenganui ote iwi nui e korero haere ana i nga painga ote tahi taha, ote tahi taha whakatakoto rawa i nga ritenga e ora ai te iwi i runga i nga ture. Heoi kote mahi tenei ite tau ite tau, he kimi ite ora mote korooni nei heoi mete titiro atu ano nga kanohi ote iwi i runga i nga mahi ao tatou kawanatanga, heoi kei te heke haere tonu atu to tatou motu, ki raro ka hinga e kawanatanga, tumai e kawanatanga, ka pena ano kanuku ano te mate, mehemea kite noho i roto ito ratou Pare.mata, nga tino kupu ate taha turaki e penei ana he Kawanatanga kino tene:, mehemea kite riro te Kawanatanga id tetaha kite hunga turaki kaora te iwi menga taumahatanga ote whenua, heoi kite tumai ko taua hunga eturakira ite kawana tanga, ko taua kite ano a katahi ka tino piki atu nga mate engari kite tino whakaaro ake ekore rawa tenei pakanga erautu i roto i to tatou Paremata, a mete piki haere tonu ote tau mahatanga ki runga i te iwi, ahakoa nga mahi ate pakelia e mahi mai nei mote mate mete orate mutunga o a ratou mahi ko tatau kote iwi maori ina ra nga ture e

mahia nei ite tau ite tau, kore rawa e mutunga ote nei mahi ote mahi ture i na e tiro hia iho nei e tatou te ture whakatikatika i te ture, o mea te tau ia tau, ka pena ia tau kapena, kore rawa e mutunga o tena mahi ka penei ano me nga kupu kua korerotia i runga ake nei. Engari pea mehemea e penei ana te whakaaro ote Paremata hei aha tenei mahi te turaturaki kawanatanga penei kua iti haere nga mahi kna ahu tonu te mahi kinga ture e ora ai tatou, me to tatou korooni, ko tenei warea ano ki runga ki tena mahi turaturaki, hoki rawa mai kite whakahaere tikanga hei painga mote korooni kua tureti a kua pau noa atu ena mano moni mo runga i te na mahi, a morunga ranei mo nga mahi whakahaere pooti irunga inga ritenga turaturaki kawanatanga ko ena mano moni ano kapau mehemea kite rangimarie te whakaaro ote kawanatanga mete apatihana te ra eiti haere nga mahi mete iti hoki onga moni epau a kaora haere pea totatou korooni. Kaati kua eke rawa tenei ki runga i taua pakanga i nara o tatou hoa nga mema pakeha te kauhau haere nei mete whakamarama ano i ana take, huri mai te whakaaro kia tatou kite iwi maori me o nei mema, kote whakaaro a etahi o hotatou tangata emea nei me pooti ia hei mema mote Paremete ote korooni maaku kaora nga taimaha tangaote iwi, heoi nga tau maha, kua hori ake nei kei runga tonu kite ahua ote tangata nga ritenga pooti, engari amea e rangatira e tangata marae haere tonu irungo i nga whakaaro anga

•" ' -•" ?s-xr>»tausf rangatira r a taemai ano t2 naritenga inaianei, e penei ana etahi'e rangatira au tera nga iwi e pooti te korero haere erigari au ehara a iriea, maaku kaora tatou heoi ena kupu, kei .te haere kohumuhumu, note tuatahi mai ote nei iwi ote maori kii rotb ite' : Paremata mete tupu haere onga kupu erua nei ote huri ki runga ki nga kupu anga rangatira mete haere onga korero kohumuhumu, kaati i roto i enei ra kua rereke nga-wha-kaaro kua kore hoki etahi o aua ritenga a kua tu ke atu hoki etahi iwi .i-«tahi ..i\yi ahakoa aua iwi: i kotahi rate whakaaro inga ra o mua me nga kupu tawhito kua kore e mohiotia inaianei, ahakoa nga pai, ahakoa nga nui, ahakoa -nga manaaki tanga, aha koa nga nphonga tahitanga, kainga tahitanga, moenga tahitartp;iirua wareware i roto i henei ra. Heoi tae mai ki naianei kei te penei haere ano nga whakaaro o hotatou tangata e tohe nei kia pooti kia ratou hei mema", ko etahi kei te korero i ana ritenga:. e ora ,ai ,te ; i\yi menga whenua ko etahi kei te huna ia ana mahara kei te penei kei korero au ka mohio mai te ratangata, ka vvaiho heingakau moana, ko etahi nate iwi menga hapu i whakaara koe tahi na ana ake ano me etahi tangata tokorua, tokotoru ki taratou nei mahara. kawaiho hei penei na, na te iwi, otira matatou e titiro, e ata titiro te ritenga ote nei kupu a muri atu ote te 19th o Tihema nei hei reira tatou mohio ai te iwi tangata i whakaaro . ai, a ki. te tangata ranei na ana ake nei tana whakaaro, me ona hoa a me tona hapu ranei. Kaati kua tata tonu tatou kite .wa e whiriwhiria ai tetahi o enei tangata aha

koa maha ratou i namaneiha, kotabi ano e tangohia o ratou, ara e wha nga takiwa c wha ano tangata ka -tangohia ete ture ara ko ate pooti i kite ai, kaati mahne iho e toko maha, mete whakaaro ano ki nga tau e toru kei mua etu mai ana e tae ano ai ki runga ki tenei ritenga katata nei te inutu kaati kite tu tenei tangata ka pooti tia nei ate te igth ote marama nei, kaati kei te roa te torn tau, etu. mai nei hei whakaaronga ma koutou etoa taua ma, ahakoa hinga koutou whakaputaina ra to koutou mohio tanga, ki runga ki nga ritenga e ora ai te iwi mea koutou malii atawhai i waenga nui i o koutou iwi hapu ranei, kei tuku koutou hei tera pooti rawa koutou hoki mai ai ki waenga nui, ite iwi korero ai ia koutou korero e korero nei, e hara ta koutou i te ritenga aroha kite iwi, lieoi ano te ritenga pai ma koutou kaorc ano i tae noa kite ra pooti, kamahi inga mate ote iwi aha koa he aha te mate me tae kite tohutohu ina te ara e oraoi koe te tangata ranei te iwi nui ranei hei kona mohiotia ai e tangata mohio e tangata ngakau pai, e tangata whakahaere tika, e tangata tupato, kaati nga tau kua mahue ake nei te tino whakaaro a o tatou kau matua e haere ki Poneke, kite whakarongo korero ote Paremata kite whakarongo hoki ki etahi ture e pamai ana kite iwi maori heoi tu tonu atu ratou kite atete, kaore ratou e mea ana manga mema anake te namahi te atete ture irunga ia tatou. Kaati nga tau maha kua mahue ake nei ko te mahara a o tatou mema kia tae rawa rano ki nga ritenga e paanaki tetaha

Maori katahi ano ratou kanoho io ratou tuuru, i pootitia atu nei ratou e tatou hepi. e wa poto rawa tena mo.; nga tikarigai maori ko nga mahi nui ote whare, ko riga; ritenga pakeha e ana heoi aua ritenga pakeha ra, eke riiai ana ano ki runga ia tatou ite iwi maori e mohio noa atu nei tatou te hunga- i waho nga mahi katoa e mahia ana iroto i te Paremata o Niu Tireni, mo nga taha e rua pakeha maori, mete tino whakaaro nui ano ate iwi nei ate pakeha ko tatou kote iwi maori kia riro atu ki raro ki a ratou tikahga koia i mahara ake ai te nga kau ahakoa ritenga pakeha me noho tonu o tatou mema kite whakarongo ame whai kupu mo aua putake ina ra tapepa mai te tahi ritenga kia tatou kite iwi maori.