He whakaatu, He whakahoki.

Jubilee : Te Tiupiri, Volume 2, Issue 67, 7 December 1899, Page 7

He whakaatu, He whakahoki.

Whanganui, Tihema sth, 1899.

E te Puke ko tona tikanga ia me whai atu ano ki tena pepa te whakautu o nga panui kua oti mai na te panui e te Puke. Kaati na te poto mai o nga ra, na reira ka whakautua atu i runga i te Tiupiri. Tirohid te Puke nam a 18 0 te tau 2 wharangi 4-5. Tetahi kei te nama 19, wharangi.4. Te wahi tuatahi na Erueti Taraua. Te wahi tuarua na Eruera Whakaahu. Te wahi tuatoru na Winiata te Puhaki raua ko Aperahama Tahunuiarangi, engari kua utua tenei panui e te liupiri. Taku whakautu mo te wahi tuatahi. Ehoa Erueti Taraua kaati to tito, heaha koe te tuku ai i nga whakaaro 0 to mema i to kitenga i aku whakaaro, to mohio tanga ano kei tikaro karowhia a korua take waiho ana e koe mo te mutunga a korua take whakaatu ai kia kore ai e taea te-tikaroaro, kaati to tito i ki au he pai te hoko ki tekarauna, ehoa ko koe tonu na te tangata tino aroha ki taua ingoa na kite karauna, i runga i tau panui hurihia ana e koe te kaata ki mua 0 te hoiho, ko ahau rate kainga ahau i te ra ki Hiruharama, naku katoa nga take. E mohio ana au kite patai a te kiriwehi ki au, i penei ka katia nei e koe nga hoko Ivamupane me nga hoko paraiweti, ka pewhea te Kawanatanga? I whakamaramatia e au nga tikanga 0 taku korero mo nga Kamupane me nga paraimeti mo

nga whenua koi Wlianganui ko tetalii o aua whenua kei Whanganui ko te tahi o aua whenua kua mo mai i an ko Puketarata, e toe aua ko Pukekowhai ko Tatapa, ko Marama totara ko te nuinga kua riro ano i te pakeha, na runga i te ture whakamana take i tika ai'ratoir Mo te taba kia te karauna, koia nei hoki taku tutaki, me taku totohe me mutu te lioko, te wliakatika o taku korevo tirohia i roto i taku Tiupiri e i-ere na i te ra i te ra, e korerotia na e nga iwi katoa. Elioa kei whoa ta koutou whakalieino ta te Karauna, whakaaturia mai nga pepa i takoto ai o koutou whakaaro kia tika ai tan pohane haere ki runga ki nga iwi o te motu nei, ko ahau kei te wakaae ki nga lioko a te karauna, kua pau katca ou na whenua te I'oko te Karauna. E kii aua to karaipituro Ata whakatakiua nga karaipiture'' me koutou waiho ilio ana e koutou nga kupu i roto i akn whakaaro kua oti na te tuhituhi ka ineinga e koutou e liara i an. Elioa ko ou ngutu ano he ngutu wahine, otira lie wahine auo te lmnga korero whenua mou kaore ano koe i whakapakari ki mua o ratou katahi nei ka mohiotia ko koe te tangata matau o Whanganui e ono rawa nga karaniu o te Puke i ki ia koe, he aha tan e parau na te kai tuhituhi ena korero. Heaha tau e rupahu na Patariki tena patai .heaha nga mahi i oti ia koe ? Na Wi Pauro ko ina taku whakahoki mo tana patai a "Wi, ko etahi i oti, ko etahi,kaore, kia moliio koe. Heaha to utu i tonoa eau mo nga mahi i oti. Tena pataia tena patai ki o hoa mema pewhea te utu, Na kia rongo mai koe ko te Aohau i tu noaiho i nga patai a Te Tiamana, i runga i aua take 1. Te Tiriti, 2. Ivooti whenua, 8. Nga mahi nunui, i penei nga patai. He tiamana ia nei koe itera oto ..kotahitanga ki Te Waipatu'? ae. No nawhea koe i kite ai i nga mate i te kooti whenua maori? no mua. Ivite atu ano koe i te mate o te kooti, heaha koe te unu mai ai ki waho. Ka taea rauci c koe te turaki nga ture mo nga mahi nunui I ac. Kaore koe ite moliio ko te tino puna tena o nga Kawanatanga. No ehoa nau i hurahura, koia ka hoatu e au, na runga i te moliio o taua tiamana ra ki nga tangata kei rolo i te kotahitanga, me nga mahi Kooti, me nga ture, na mou ana korna i taua ra ki IJiruharama. ITe patai tino kiko enei. Nau tcnei ki au. Jul wliakaae ranei koe kite whakaho ki uiai ito tuhi whenua ote tahi

tangata ia koe 1 Ina taku wliakamararoa mou tonu hold tou patai kia whakaholria atil e au te tdlii whenua i Putiki ki a koe. I penei ait, ko taua ■whenua i Karaua Karaati kia Ngoki Arihia, be mea tuku mai e ia i roto i tona wira ki ahau. Ko te take tenei i oma ai koe, e korero rupaliu haere nei koe i roto i nga h uihuinga tangata kia tupato koe tno tena, ara ke nga tangata na ana te Aohau i tautoko ko ona taokete, kaore koe. Ehoa e lcore e reka i te wairangi nga kupu tika, he mea horihori katoa hoki nga mea pai kia ratou, lea hinga ano te ngutu wairangi. rno ta Etfdefa CUhakaahu. Mo o kupu i kotifci mai ki au mete taimahatanga hoki wliakahua rawa koe i to mataika katahi nei au ka moliio lie toa koe, no naianei ranei to toa no mua ranei. He tamaiti koe i hapainga e Whanganui i nga ra o te Kaunihera a Te Puhaki rana ko Taitoko, i u ranei koe 1 Kaore, e mohio ana au mo tena, o te tau T.BOG ka whakaahuahuatia o lcoutou ingoa me to tatou papa nie Taitoko. Ehoa i penei ranei o take me o whakaaro e korero nei koe i roto i te Pnke-ki-Hikiirangi kaati e maku ana au In a koutou take katoa i taua ra i whakataetae ai koutou kite turaki ia Taitoko, mea koutou pepeha mo taua kaumutua. Kaore koia koe i tutakina e au i W aitotara, mo au korero mo Taitoko? Ehoa kaua liei haere i runga i nga whakaaro kuarei engari i ta nga whakaaro nui, ko te whakahoki i te knpu a tetahi kia hangai atu ano ki a ia, otira kua oti ano to korero i roto i ta koutou hui ki Putiki " ka ura takina haere tia e koe nga whakaaro o Raumati" na kouei pea au pepeha ka huri mai ki au te tunga 010 pu. Ehoa ko tonu whakamaoritanga mo taua kupu kaore au pai, lie kino katoa kei mua ia koe. Na kia rongo mai koe, whakarere?., na kua mohio au e Lara koe i te tangata moliio, ko to hiahia hoki. He vaupatu i nga whakaaro o nga tangata kuare. I»a taku mehemea ko taua anake hei pooti kowai o tana hei tu 1 a te nmhara koe ka wnilio tonu to ingoa kia tu ana, mehemea ka nekeatu tou pooti i au heoi ano kua wini koe e tika au korero. E torn nga take kei te hariharia e koutou kei te "svltangaia ki nga take pohehe e kiia nei e koutou

nakn aua take ara< 1. Kei te whakaae au kite hoko kite Karauna. 2. He tutaki i nga boko parai" weti. 3. Kd ahau wo W hanganui anake. Kaore rawa enei take i te tika. Heaha ra koutou te whakakotahi ai i te tahi tangata ma koutou na, kia pai ai i te mea lie rite tonn a koutou na take. Kia marama ai te whawhai mai ki au me to Waikato peuei kua wini koutou kua hinga ahau te tangata kotalii. Mo te whakakino mo te reti engari te nialii paamu. Heaha te take i retia ai e koe a Te Ruanui e puta nei ki a koe e £7O i te tail kei roto lioki tenei whenua i te robe potae. Kaore au ite whakahe mo te mahi Paamu." Na ton whakaaro ngaka,u liuri ke, na kona koe i whakapouri. lau koe me o whakaaro kaua koe e lmna i tenei engari me penei e koe na ngi knpu a raumati katahi koe ka hokai takapu. E pai ana ka puta ia koe to kupu he porangi katoa toku iwi a Ngatiniaka, a Ngatibau, a Ngatikura a Ngatirangi, % Ngatiruru, a Ngatitu, a, Ngatihaua, a Ngatimaru wharanui, a Muaupoko, a Taneriuiarangi, a Ngatihau ki pumaai. He tino porangi enei iwi kite pooti mai ki ahau i runga i te korero a Eruera Te Kahu o Ngawaiviki, Kanangaroa. Kaati kei Tureiti, W. W, Hipango.