He Tupeka.

Jubilee : Te Tiupiri, Volume 2, Issue 59, 3 August 1899, Page 12

He Tupeka.

Te Whakatupunga mete Mahinga. Ehora te whakatupu tupeka i te mahinga matauranga, ko te hunga e hiahia ana kite whakatupu, me timata kite mahi ki tetahi wahi, me ki kaua e neke atu i te koata eka, ko te mea nui ia. he mahi. Nga ingoa Purapura. Watiniana, kanekati, Meriraana me Pororira. Konga ingoa e toru i te timatatanga he rau nunui. Erua tikanga ote tori i nga purapura : —he whakapara; he tou haere, ahe tou ranei kite wahi hei tupunga. Te tori Whakapara.— Me karikari te tahi wahi hei runga i nga purapura, kia toru putu te whanui kia tekau marua te roa, ka hoatu he menua, ka rere kia pai kia maene, ka kuiti ka whakapu he rakau, katahi kia wera i te ahi, ka mahaki te ahi, katahi ka ru nga purapura he mea ranuranu kite oneone, ka pakipaki iho ki tehaparakiapiri. Ka kaha noatu enei purapura mo te eka kotahi. Te tounga : —He pena ano te tounga mete kapeti, kia toru putu, a kia toru mete hawhe putu ranei te matara o ia take, o ia take. He rangi haunui e rangi na ranei te wa pai hei tounga. Kote marama pai hei tounga i nga purapnra ko Oketopa a ko Noema ranei ahe tou kite wahi tonu hei tupenga ake. he pai te marama i muri atu i enei marama. Te Tounga:— kite wahi tuturu hei tupunga, me ata mahi te whenua kia pai, kia maene, katahi ka raina kia 3, a 3I putu ranei te matara 0 ia puke o ia puke e takoto ai te purapura ;He ranu:—kia rua aunini taimaha purapura (kotahi e rua

ranei puunu nui) me ranuranu kite panikena kite pungarehu ruaeneene, (kaua he kopurupuru i roto) mo te eka kotahi tenei, kua riterite nga aho hei raina ka whakataka haere ai kite takiwa kua oti nei nga putu te ki ake, mutu tonu atu te mahi, ka noho nga pungarehu hei whakaahuru i nga purapura. Ite wa kua tupu, me tangotango etahi ko nga mea Pakari kati tonu kia tupu ana, mete whakangawari mai i nga taha, kaua.e tukua kia tupu he taru ; he pena tonu te mahi tae noa kite putu te teitei. Ngarito:—Ko te mea nui tenei hei tupato, ka tupu nga rito, ka Pa e te ringa, he pena te mahi nui o tenei taima. Puawai.—l te wa ka kokiri te puawai, a ka mohiotia hoki nga puku o te puawai, kote wa ano ten a e katohia ai, ka tae iho nga rau e whiti kotahi tekau ranei. Te Maoanga.—Ki te maoa nga rau, ka rereke te ahua, ka pouri, a pango nei, i muringa iho o tenei, ka kopatapata kowhai nei. Ko te tapah'anga ano tena ote tupeka, ka waiho i te whenua, kia maemae nga rau kia kore ai e whatiwhati, a he mea ano ko nga rau o raro hei tango, ka waiho o runga kia ruarua ake nga rangi, ka tapahi ai. Te rangi pai hei tapahanga me rangi marumaru, e kore hoki e rua tekau meneti te ngaunga iho ate ra, kua maemae, engari me huri huri kia rite ai te maemae o nga rau, ka rite te pai, katahi ka tango ki roto i te tahi whare i whakaritea, ka whakairi kia maroke. Te whakairinga Ta etahi tikanga whakairi he wahi i te kaukau ka whakairi kite rakau, ta etahi he tangatango i nga rau ka whitikitiki, ta etahi he here i nga kaukau, kia ahua matara kia puta ai te puangiangi hau. Kia kotahi wiki e iri ana katahi ka tango iho. Whakapumaoa.—Katahi kawhakapapa ki runga ake, ki runga ake, e whia ranei nga taipu, ko tahi o nga kakau ki waho, ko nga kauru ki roto, ka rite, katahi ka whitiki. te peeke, he tapatu tenei kite maori

hei konei te tupatotanga, te haerenga o te ringa ki roto whakarongo aN te mahana, no te raea ko nga raurau ka hu, Jca penei mete ahi kei roto, ka pauhaere te mahana, kotahi ka huri huri, nga kakau ki roto, nga kauru ki waho, ka uhi ano, ko te mahi tonu tena e whakarongo kite kahanga o te wera. a ki teata hokinga ote wera, heoi ano katahi ka whakaifiiri • kia tino maroke. Painga.—Te tukanga iho ku tihorehore r,awa inga rau hei mahi hei tupeka. Ma te peneitia te mahinga i nga " torori" e kore ai he haunga. Whakamaoa.—Kia mahara ano ma te whakamaoa i runga i nga korero kua iti ake nei,>e tino pai ai te tupeka, e riro atu ai te ha o te wai o te tupeka ote tupunga ake, ma te whakamaoa rawa e riro atu ai taua ha. Ehoa e W, Hipango. Tenei ka tukua atu e au tenei whakaatu mo runga i te Whakatupu Tupeka mete mahinga i ona rau hei kai. Ka koa hoki ahau jd te whakawateatia e koe tetahi ruma i .roto ite Tiupiri, ki a mohio ai o taua hoa maori ki tona tikanga. He mea mau mai e au tenei whakaaturanga ara te mahinga mete whakatupunga ite tupeka, noku, e korero ana i tetahi nupepa i mua ake nei. Naku na to hoa pono, Ropata Waari. Wariganui, July 22 1899. He nui te koa ote Tiupiri mo runga i te whakaaro 0 tiati waari kite tuku-mai i tenei whakaatu hei tohutohu i tona iwi i te maori, mo runga i te ahua e pai ai te raurau e rite ai kite tupeka tonarekanga, he mea nui rawa ki taku titiro iho ko te whakamaro kete mea tino nui rawae riroke ai tetataraawai 0 te tupunga ake ote raurau e tuturu ai te tupekatanga, me tino whakamatau tenei e nga kai whakatupu raurau." .