KOTAHI PUTANGA I ROTO I TE RUA WIKI.
Raiti Honere Hetana Pirimia.
TENEI kua neke atu nga tau oto tatou Pirimia e tu ana hei tumuaki mo te Kawanatanga o Niu Tireni, i era atu pirimia kua mutu atu ra. Pie ixui atu nga painga e whakaoti ana e ia i runga i nga tono a tatou a te iwi maori, tae noa kite Kotahitanga e oti ana ia ia etahi huarahi e tika ana i runga i nga tono a nga rangatira maori, kaore hoki e he e kitea ana i rote i tona tuunga hei Pirimia epa ana kite iwi maori, no
era atu Kawanatanga ano nga tino he, heoi ta tenei he wetewete haere ahakoa he iti l riromai, "He iti whiwhia." I timata mai ia Te Paranihi te kimi i te tahi oranga mo tatou me o tatou whenua e ora ai, a e puta ai hoki te painga kite koroni. Me titiro kinga kura hei ako ia tatou tamariki kite matauranga pakeha, kua tino nui haere ki o tatou takiwa, na e riro ana ma te Kawanatanga e utu nga akonga ia tatou tamariki, ahakoa kaore tatou e utu ia tatou tamariki, e utua ana e te Kawanatanga ara nga kai whakaako me nga tikanga katoa pa ana ki nga whakahaere kura e rite ana te utu mo te tamaiti kotahi i te tau e waru pauna, a tera e pau nga moni kotahi tekau matio pauna i te tau hei whakahaerenga i nga kura, hei tohu nui tena; ma tatou ano e ngakau kore kite tuku tuku i nga tamariki kite kura e kore atu ai tena painga, ma reira ka kiia tatou na tatou ano te he no te iwi maori, Te tahi tohu nui ko te Urewera kua motuhake tona mana irunga ite kaati kei te man a ton u ngahiahiao te iwi maori, Te tahi ko te mea nui rawa o nga'whakaa'ro o te Pirimia ko tana kupu e puta ana i tona mangai ano he ture, e kore rawa e takahia e ia ara ana kupu e homai ana kite tangata maori ahakoa he rangatira, he tutua, he rite tahi raua. Na tenei rawa te tahi o ana kupu e kore ai e warewarctia e nga maori 0 Whanganui, I te tau 1894, ka oti he ture mo te awa 0 Whangauui. ka tu hoki he Poari, ka whaimana taua Poari kite tango 1 nga kohatu hei waara haere i roto i te awa, mete whakapai haere hoki i nga taheke (ara he au ki an) kei reira nei nga
pa tuna e tu ana, i runga i taua mahi ka puta be raruraru i waenganui i te iwi me te PoarL, te mahi nui a nga pakeha he haraene i nga maori, abakoa i pa kau atu kite taura o nga paati, a te noho ranei ki Tunga ki nga kohatu, a nga wahine he pouri mo te mahi a nga pakeha, ka kiia he ringa pa, heoi ka whainatia, i tata nga moni a te iwi te tae kite £2OO pauna te pau kite utu i aua whaina. I muri o .tenei ka tono a Meiha Keepa me Waata Hipango kite Hupirimi kooti i runga i nga tikanga 0 te liriti 0 Waitangi mehemea e whai mana ana te Poari kite takahi i nga painga 0 te iwi ki a ratou pa tuna. I runga i tenei ka tae tonu mai te Pirimia kia kite ia Meiha Keepa mete iwi i te tau 1895, A i oti tenei raruraru ia ia, i muri iho, kore ana he raruraru i rangona no naia nei ka tahuri ano te Poari iiei kite tango kohatu i te.wahi i Rahuitia e te Pirimia i runga i te tono a Pita te Rahui kia kaua nga kohatu 0 Ak'eaketahi e tangohia hei mahi waara kite riro aua kohatu tera te kainga o Tawhitinui e riro i te wai nui, mei puta ai tenei raruraru, ki nga maori e noho ana i taua kainga te whakahe ki nga pakeha takahi i te kupu a te Pirimia kia rahuitia; ano e ki ana taua Poari hei aha tena kupu a te Pirimia. I runga i te taenga o lienere (Handley) Komihana ki uta 0 Whanganui, ka korerotia e nga tangata o reira ki taua pakeha nga kupu a te Pirimia, whakaatungia ana e ia kia te Pirimia mo taua wahi, a heoi kihei rawa i wareware ia te Pirimia aua kupu ki ona maori o Whanganui katahi ka ki taua Poari na taua pakeha i whakakiki nga maori. 1 muri ka puta tonu mai te whakahau kia Kaawhe (Goff) tona komihana kia haere kite iwi titiro ai i taua raruraru, a tae ana ia me nga kai whakahaere o te Poari ki taua kainga ki Tawhitinui, heoi kitea ana e te komihana e tika ana te korero a te iwi, me nga kupu hoki a te Pirimia whakapumau mo tera wahi kia
kaua e tangohia nga kohatu. Heoi oti ana ia Kaawhe teriei raruraru nui, koia te wbakamoemiti ki to tatou Pirimia e ko.re e taka ana kupu, mete ki hoki e kore ia e ha nga mate mo te iwi maori, ina hoki he nui tona kaha kite whakahe i nga pakeha e takahi ana i .ana kupu.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/JUBIL18981208.2.4
Bibliographic details
Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 44, 8 December 1898, Page 1
Word Count
884KOTAHI PUTANGA I ROTO I TE RUA WIKI. Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 44, 8 December 1898, Page 1
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in