JUBILEE TE TIUPIRI.

Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 19, 10 May 1898, Page 1

JUBILEE TE TIUPIRI.

T E NEI e nga iwi e n ga Hapu e nga rangatiira o nga motu nei. ka kite iho koutou i te Pire a te kawanatanga i i whakaaro ai hei Pin- mo m*a whenua o te iwi Maori o v u Tireni nei; a tena hoki pea utou ka rongo i nga whakama. :ia a te Honore Tiini Kara ran < ko te Honore Pirimia i te Hui kite Waipaiu wahi o Heretaunga, i te Hui ki Hanatere wahi o Waikato mete Hui tangihanga mo Meiha Keepa i tu nei ki Putiki wahi o Whanganui; kali i LMiei huihuinga e torn kotahi nei ano te putake korem a te kawanatjinga kua kia ake nei ko (ana Ture an ake; na he inahaokoutou kua |" 10 "lohio ki nga whakamarama o ■a rarangi pau noa tana Ture; a he oknmaha o koutou kua kite i tana ' lr( -; a he tokomaha hoki kua kite ho i rotoi Tk Tiupiri i te kape o :a «a pire ;no konei ka toru nga kai A'hataatu kia koutou, ko te pire' ake 11( ' Kawanatanga, ko Tk Tii r P ir [, Pirimia raua ko te Hon ore 11,1 ' Kara i nga turanga Hui ka or u <> te motu nei; na e koa ana '°k' ; iu ki taku rongo kei le mahi te ! o Whanganui nei kite whiri- ■ lh 'n. kite whakahaere in ratau na

whakaaro i kite ai mo taua pire mr ()n -i rarano-i k JU oa. K ;il j]. ;l k()j;l tvna te whakaarotika, kia oti i te iwi ake i lona ake marae tetahimana ka mau atu ai kite marae mataurantfi o te iwi Maori o te kawanatanKa h°ki: P<- i ra ano te whakaaro ato koiiton papa, a to koutou tipuna i Uikua atu na i roto iit nama i ote pcpa o Tk TrriMßi, me whakaatu e ia iwi e ia iwi ake a ratau whakaaro i nina mai o te te Hui o te Kotahitanga. Xa e koana hoki matau kia rono'o kci te penei pea te takatu o whakaaro o n t i(,'i iwi me nu-a Hapu o nga niotu nei, ki t r rapu i kawanatanga kua kia. ake nei; na he meatu hoki tena kia koutou e iwi e nga Hapu e no'a pukenn'a o te whakaaro whakapaua <> koutou whakaaro kite whakahaere i taua Pire e kia nei i te inea kua homai ma koutou e whakatikarika taua pire, mehe meara he tika, kua tukua mai ma te iwi Maori e whaka tc ahua ona waewae, ona me tona tinana hoki, me mahi ma taua Ture kua kia ake nei. Na tenei hoki aku i whakaaro ai i runga ia raranoa ia rarangi o taua pire ote timatano-a tae noa kite 27, koia te ake o taua pint; na kua. honoa atu e an aku ake raran<n ki taua pire. Te 28 tae kite 30 nnga rarangi koia tenei akn whakamarama ;

me toku hiahia kia penei te ahua 0 0 te whakahaere 0 taua pire, kite rere ke ake i enei, e kore au e mohio he pai kei roto mo te iwi Maori. I.—l runga i nga tikaaga 0 tenei Ture me roherohe nga takiwa 0 te koroni nei e te kawana ki tana e whakaaro ai. 2.—Me whakatu he Poari whenua Maori mo ia takiwa mo ia takiwa, ko nga mema mo taua Poari kia tokorima, ko te komihana 0 nga whenua 0 te karauna, hei Pakeha, kia tokowha hei mema Maori, ma nga Maori o ia takiwa 0 ia takiwa, e pooti aua mema Maori, kia toru tau e tu ana, ka pooti hou ano e nga tangata 0 ia takiwa. 3.—Me utu tau nga mema katoa 0 tenei Poari, te komihana me nga mema Maori tokowa 0 ia Poari oia Poari, me era atu utu e tika ana, e whakaaetia ana e te Paremata ia wa ia wa. 4.—Ko te Komihana onga whenua 0 te Karauna hei tiamana mo te Poari i runga ano i tona tunga Komihana kia rua nga pooti mana ko tana ake pooti, mete pooti whakatau. Kite ngaro ke te Komihana Tiamana, mana e whakatu tetahi atu Pakeha hei riwhi mona, me panui rawa kite kahiti te ingoa o tona riwhi, hei tepute tiamana. s—Me whai Pooti te Teputi Tiamana me te pooti whakatau ano. 6.—Ko te korama 0 te Poari e tu ai, kia kaua hei iti iho i te tokotoru, kia rua mema Maori, kia kotahi Pakeha, haunga te maha ake. 7.—E pai ana tenei rarangi katoa. 8.-—Ko te whakaetanga kia whakahaerea nga tikanga 0 tenei Ture ki roto ki nga takiwa. Me pitihana, ma te kawana e whakamana taua tono, a te tokomaha onga tangata nona te whenua. Aha koa papatipu, karauna, tiwhikete, me era atu pukapuka pupuri take whenua Maori. 9.—E pai ana tenei rarangi katoa. 10.—Kite puta he whakahe ma nga tangata, 0 te pitihana, 0 waho ranei 0 te pitihana onga tangata ano e whaitake ana kite whenua i pitihanatia i roto i te kahiti me whakatau taua take i runga i te pooti a

te tokomaha i tae kite aroaro ote Poari i tera i panuitia ai kite kahiti. ii. —E pai ana tenei rarangi katoa. 12. —E pai ana tenei rarangi katoa. 13. —E pai ana tenei rarangi katoa. 14. —E pai ana tenei rarangi katoa. 15. —E pai ana tenei rarangi katoa. 16. —E pai ana tenei rarangi katoa. 17. —E pai ana tenei rarangi katoa. 10. —E pai ana tenei rarangi katoa. 20.—-E pai ana tenei rarangi katoa. 21. —E pai ana tenei rarangi katoa. 22. —E pai ana tenei rarangi katoa. 23.—E pai ana tenei rarangi katoa. 24. —I runga ite tono a nga tangats Maori nona te whenua kia nama etahi monf. i te kawanatanga hei whakaea mokete, 1 etahi atu moni e tau ana ki runga i te poraka inga poraka ranei, apiti atu ki nga moni. nama anga tangata nona te poraka. 25.—1 runga i te tono a nga tangata noratau nga whenua kia tuku a mai he moni mokete e te kawanatanga ki runga i 0 rataii poraka whenua, ko nga takoha, hei hua mb« nga moni tinana i tonoa moketetia ra, kia kaua e neke ake i te rima pauna i te rau, ko • aua moni utu takoha ra, me tango i roto i nga moni utu reti, wuru, hokonga karareheranei 0 taua poraka i pungaia ai aua moni pera, ia tau ia tau. E puta ana mai ki nga Maori nona te whenua. 26.—E pai ana tenei rarangi katoa. 27.—E pai ana tenei rarangi katoa. Name apiti atu tenei hei rarangi ano mo - tenei Ture. 28.—Kaua hei hokona nga whenua Maori katoa e mau ana i raro i te Ture mokete, nana ranei, mo te hapanga 0 te utu hua takoha onga moni tuturu i tonoa e nga tangata nona te whenua i whakaaetia ranei kia takoto mokete ki taua poraka, ki aua . poraka ranei, engari me apiti atu ki nga tino moni tuatahi 0 te mokete. 29. r—Kia rima tau me tango mai e te Poari, etahi moni e rima pauna mo ia rau mo ia rau 0 nga moni tinana i tonoa ra hei takoto mokete ki runga i te poraka inga poraka ranei, hei whakaiti haere i nga moni tinana 0 te mokete.

30.—Kaua te Ture peekerapu epa ki nga taluwa kua whakaaetia kia whakahaerea tenei Ture, te muru ranei inga i hea moni, i te hea whenua ranei, mo tetahi nama, aha ranei. 31.—Kaua te tangata 0 te porakae waiho wira ki tetahi tangata ke atu i ona ake uri anaake, a ona taina, tua kana ranei a te whaea kotahi, a te papa kotahi, ina kore rawa ana ake uri, kite kore ana ake uri, a ona taina, tuakana, nga uri ranei a ona taina, tuakana hoki, me waiho kite whanaunga tata tonu kia ia 0 te hapu nona ai te poraka i whakataua ai e te kooti. Kaua kite tangata ke, kite pakeha ranei. 32.—Me whai panga te Pouaru Wahine ki tetahi wahi oranga mona a te taane i mate, aha koa reti, moni takoto ranei kite peeke, era atu putanga moni ranei, aha koa whaiuri a raua ake ko te Taane i mate, kore ranei. Engari kia mate taua Wahine, me hoki tau a painga kite tangata, ki nga tangata ranei i whakataua e te kooti koiara nga riwhi 0 te tupapaku. E kore e mana te Wira mo te paanga pera a te Wahine pouaru. Heoi e hoa ma aku ake whakaaro tenei mo. te pire a to tatou kawanatanga tenei i whakaaro ai, Otira ma koutou ma nga upoko maha e whaka haere nga mea e rite ana ki 0 koutou ake whakaaro hei painga mo te iwi , Maori, me nga toenga whenua.