TE ROANGA OTE KORERO O TE HUI I TE WAIPATU.

Huia Tangata Kotahi, Issue 20, 30 September 1893, Page 3

TE ROANGA OTE KORERO O TE HUI I TE WAIPATU.

Rahi Hotereni: E pai ana nga korero a Tamahau, kati ko taku mema he pena ano me tau Kaupapa i whakatakoto mai nei me tuku mai to korua pooti ki taku mema kia Mangakahia, E tu ana ia i runga i te kotahitanga. Kani Hori: Taku maliara kote puial o i hui ai tatou kia ata mohiotia ko wai te mema, kaore tenei e marama ki an me koie a Henare. me kore a Mangakahia,, me kore a Wi Pere, i runga i a tatou korero penei n::a iho, ko te u.ea t'ka maua tangata te korero katahi ka marama. Matenga Pekapeka: E marama ana ahau kinga kupu a Tamahau e korero nei, he tangata mohio ahau ki toku pooti e hara ahau i te mea haere porangi noa ki tenei mea kite Pooti, pera i etahi tangata e poti wairangi noa ana kaore e mohio. Peta : Tena koutou e nga Rangntira o Heretaunga, kua rongo ahau i a koutou korero mo runga i nga mema kua korerotia nei e koutou, a kua rongo au e tuku ana e tahi i tona Pooti ki tetahi, a mete tono a etahi, kia tukua te pooti mo tetahi, kati he pai ma ratou aao te kureiu. Mohi Atahiko'a : He mahi tenei kua mahia i mua ko tenei ahua take he take wehewehe ia tatou, I pooti ano au i a Henare Matua i mua tae ana ki tona mutunga, I tu ano au kite pooti mo Timi Kara, i pooti au kia ia i runga i tenei ahua he tangata matau kite reo pakeha, no reira au ka Pooti ia ia, i tae au ki Wairarapa whaka haere ai i te pooti mona, ko e tahi i rongo mai kia au ko etahi kaore, ko Mangakahia taku mema ko au anake kei taku mema, E tatavi ana ahau kia mutu tenei hui, katahi au ka haere kite whakahaere i taku mema. Ina hoki no muri te hui nei i noho ai, kua mahi nua atu te taha kia te Teira ma kite haina haere i nga

tangata kite pukapuka, inote take e korero nei a Tamahau, mehemea koi nei he take me Paraire te mangai o te moma akua nei ; on ka Hi katoa rrtton, a ka peher te iihiui- E whakupai ana ahau ki tei'pi kupu a Tnmahau, rr>e noho nga pakei<e, a le Keej ■«, a Henare, a M'i Pert, a Hori a 'iunuiaraugi. kua kohi katoa ratou i te moni hei oranga mote kawanatanga, ko taku mema kaore ia i uru kite kawanatanga, kaore ana r'ohoanga i te whare, no reira ahau i mea ai metuku ko Mangakahia he mema. Pera Wheraro: I tuake ahau monga take ate Teira ko enei take ma ratou ano e whakaoti, kia tika ai lenei kii e korerotia nei he wehi i te kotahitanga koi pakaru, mehemea i pera lr.e ta Hori Ropiha, katalii ka tika tenei kii he wehi i te kotahitanga i tohea ai kia penei, kei te aroha ahau kia Hori, mo runga i tenei whakaro ona i runga i to"ci ahua kua tautohe nga pooti, kati keia ratou ano e mohio ana ta ratou tikanga i penei ai. Apiiana: Kaore a matou kupu i haere mai nei ki tenei hui k > ta niatou kupu kua oti noa atu i te wa i tae ake ai a Heni ie ki Petane, kaore he kupu kf> hti kurcTo tanga ma niati.u ki tenei hui. Urupeni Pnhara: Kua oti noa atu toku pooti. i lnua atu ano o tenei hui ko Henare taku tangata hei mema n>o tatou ki Poneke, knore hoki an e korero ke. Ttiia Tial-.itai : Ka korero ano i ,-ira kupu tnatahi kinga mea rae ium mai kamea ko ta;".a mah.ir i kua pan npi mntaur.-vipi i nga. mema tuatahi, iio reira ia i mea ai me haere konga tangata kuara noaiho ki tera whare. Hena:e Touwana : Haere mai e nga tangata o Heretaunga nei ano. kite ra a r.e Teirai karanga ai, haere mai ki ia Ma rae, kanui te pai mete koa o taku ngakati, mo to koutou laenga mai ki konei, haere mai e Tamahau, raua ko Tunuiarangi, Kaua hei wehi te haere-.nai he kotahi ten a wnhi ki tenei wahi a tatou, i nga wa o mua ko tahi tonu te matt-nga o tatou tupuna, i te wa o te whakapone kotahi tonu, i te wa o te Kingitanga kotahi tonu, i te wa o te kotahitanga kotahi tonu, a tae mai ki tenei wa he kotahi tonu tatou. kacre :iu e marama kite kupu ate Teira e mea nei kaua nga mema e korero, me pehea e mohio ai tatou kinga kupu a nga mema, E he ana tenei kii kaua hei amuamu, kua amuamu noa atu, E he ana tenei kii ka pakaru te kotahitanga, kua pakaru noa atu i a Ngapuhi ano i konei, kua kiia e Mangakahia, ka pakaru i a ia te kotahitanga, kua haere i roto ia Huia ena mahi, kaore e pai kia katia, ahau me aku korero i toku tika, kaore ano ahau kia pononga utu tia, he mea marama tenei kia au te korero i oku hee, i konei in a te mea he korero i te wahi ngaro inga whatoka Paparakauta, ko taku mahara me korero tonu matou nga mema i konei, ko Mangakahia, kaore au i te marama mona, i runga i tnna whakararu i te whare, ko te Ruri o te whare kanui kite Ae ka riro i te ae, ka nui kite Noka riro i te no, Na konei ka rereke taku titiro mona. Tamahau : Ka tahi alio ahau ka karanga mai kia tukua mai ki au te Pooti, Na tatou katoa te taonjia nei, heoi ano taku he haer? mai kia koe kia noho koe ki to tatou taonga, kaore he mahi mau i roto i te whare, Engari kia paingaia mai ki waho, katahi ano ka whaimahi mau, ko te tangata e mauria nei e au, he paraire kei tona waha, kaore ana kupu,

ko au mete iwi na ratau i whakatu, kaore e mutu taku korero i konei mo koutou. E tika ana to kupu e mea nei kaore o he ia kue i te whare, katie meaatu anaahau \\ aiho to pai kia tu ana, ko taku tinohia hia kia tutonu koutou i to koutu tunga e tunei. Henare Tomoana: Kaore ahau e marama ki to kupu e mea mainei, kia noho ahau hei tiaki i te kotahitanga. E ngari ko te putake hei whakaturanga mai mau ko aku he, kia marama ai. I au e tuana i reira, a kaore koutou e tae ake ana hei Awhina i au. I tenei wa ka haere a Tamahau kite Taone, he maha ano nga kupu a Henare i korero ai i muri ia ia. EL Mangakahia: E tu ake ana ahau ki runga mote take kua korerotia nei, E whakapai ana ahau mo tenei take a E whakapai ana ahau ki to kupu, e Nare, E whakaae ana au ki tenei kupu au kia korero nga mema, i tana kupu i tana kupu, kati i te mea kua kiia nei e te kai karanga o tenei hui mate iwi anake te korero e paiana, Otira kote take o tenei hui he mea kia kowhiria he memai roto i enei targata kia kotahi he mema, kati kua kii e tahi ko Henare, ta etahi ko Tunuiarangi, ta etahi ko ahau, a ko ahau te tahi o aua mema, no reira e tika ana kia korero ahau i roto i tenei hui, E mea atu ana ahau kia ata {itiro nga tangata, te mea kna kiia kua pnkaru i au te kotahitanga, na Huia tonu i Panui, E ngari k.".>ree mohio tia mai heahate take, kati maku e whakamarama. E whakaae ana ahau kite ahua o te whakatu i te mema, e koierotia mai nei e te Teira, Otira i ninga i te rereke tanga o te. haere ate kotahituaga. No reira ahau ; tono ai kia Pnotitia ahau, aha koa kua pangaia mai te i'ire ate kotahitanga ki waho, no reira ka tino mea tonu ahau kia uru ki te Paren tata. I whakahe ai ahau i taua pire lie pi re e tino takahi ana i te Tiriti 0 Waitangi, i te mea e kii ana te Tiriti kaore e riro : raro i te mana o te tahi tan;:ata. nga whakahaere, kati i raro i taua Pire, e penei ana kia pena tatou i te Pakeha, no reira kua takahi tenei inga kupu i te kirihipi. I kiia i roto i te Tiriti kia kaua rawa e mahi Ture ahatu ranei, i te mea kia otiranotekotahitanga, 1 muri mai kua whakaturia he Pirimia he kawanatangn, i reira ka kite ahau kua tak.ihia te Tiriti, no reira kaore he motu haketanga i roto i tenei ahua, kati i te Panganga mai i taua Pire ki waho katahi au ka inohia kua ora ano te kotahitanga, kaore au e whakae ki tenei kupu he mahi mama tenei manga mema ki tera whare, Engari he tino mahi nui rawa tenei, kote mea hei tononga kote Tiriti mete Rarangi 71 na konei ahau i tino tohe ai, kia homai kia au te Pooti, kei hea he huarahi mo Tunuiarangi kite hapai i te Tiriti i te mea kua haina aia kite Pire, mehemea tera te tahi hoa e penei ana te whakaro me tooku ka hoatu e au taku Pooti mona, keite whakatu mai nga Pukapuka whero, i te huarahi motu hake, kua takahia nei e tatou, kati kaore he painga e whakputa ai, e tatou nga korero o tenei hui kua pahure ake nei. kaore rawa au e pai kia Parairetia ahau, kia mohio mai koutou, i te haerenga mai o nga tangata o Wairarapa me o ratou mema kua oti mai ano te Paraire o ratou waha, e nga tangata a Wairarapa 500, i haina kia Parairetia o ratou waha, kia mau kite turaki kawanatanga te taenga mai kite Waipatu nei, kua tu te tahi hei Pirimia, kua tu tetahi hei Minita, Mahue ana ko Tamahau anake

ki roto i te whare tangiai ririai tohe ai ki ta ratou Pitihana, katie kore e taea te Paraire nga mema i te whare i runga inga mea e puta ohorere mai ana i te whare. Henare Tomoana: E mea atu ana ahau kia mutu te korero a Mangakahia, mote Pire e korero nei aia, keite pera ke te tikangao te Pire mehemea hoki e penei ana ara e meana ia tatou kia uru kite pakeha, tanga e kore tenei pire e panga ki waho e te whare, ko te Ripoata ate kaunihera i panga ai te pire ate kotahitanga, nate upoko o te pire e penei ana " Tare Matuhake," na tenei kupu i mea ai te whare E kore rawa e taea e te Paremata te hanga te tahi Ture Motuhake kia penei mete hiahia o te pire, kote take tenei i panga ai te Pire ki waho e te whare. Aperahama Tekume: E tuake ana ahau mo runga inga take kua whak:itakoto ria e te Teira, ara mo tenei e mea nei aia kia noho a Henare, ate Keepa, a Wi Pere, hei pou mote kotahitanga. ki taku whakaro kote kawanatanga te pou 0 te kotahitanga, he Minita a Tunuiarangi, kei a ratou nga iriahi nunui mo naia nei, tae atu kite Paremata mea akenei tu, koia ta mea e noho, koia hoki te pou, E mea atu ana ahau kia te Teira whakahokia a Tunuiarangi ki tana mahi keite mahi tonu te kawanatanga i naia nei, kaua hei whakamangeretia, lco Henare, he mea mangere tenei, kaori» tahi ana mahi, I hanga tetahi tikanga 1 roto i tenei whare kia, mana a Henare kite Haina i nga mea e mahia mai ana e te kawanatanga kihai i whakaaetia e tenei whare, ko ahau te kai tautoko ia Henare, no reira au i mea ai me tuku kia Henare te Pooti. kite tangata kua waia te kiri. i te ngaui-ri ate patu, kua matau kite lmarahi ote pakanga i tera whare. Mo Manuakaliia. Nate reo o Mangakahia a XgatiTuwharetoa i kawemai kite Waipat'.i, kite ana whakarongo ana, whakae ana Tuwharetoa, kite haina, me hoki ano aia ki tana mahie whakarongo tonu lu.n ana nga iwi kia ia, me Tunuiarangi. me hoki ki tana mahi kaore he mahi kei a Henare, heoi kai a ia, ko te Tumuaki noho noaiho, kaore aku aha mehemea kahinga taku mema, kite tu tetahi naku tonu tera, kua whakae katoa. oku iwi. kua mea atu ahau, kite tae atu eta hi tono Pooti kaua rawa e whakae atu. kua whakaae katoa oku iwi, ko te take i pooti ai ahau kia Henare, me oku iwi nate mea kua utongatia tona tinana i te patu, kei te mohio tatou kite tauhou ka kimi ano i te huaralii, ko taku kupu kia te Teira waiho atu te whawhai kia Henare, raua ko Wi Pere. Eparaima Kurei : E whakaae ana ahau kaua nga mema e korero, kei rongo nga mea kore e mohio kawhai i runga i nga korero anga mema, ko enei tangata katoa kei te whaiiuahi anake kaore ahau e kii ko wai taku mema, E whakaae ana ahau kia waiho mate iwi e whiriwhiri, ko taku whakaro me mutu a Henare raua ko Wi Pere te haere kite whare. Teira Paea : Taku mahara kia kotahi he mema mate kotahitanga, i na hoki ka tokorua nga mema o waho kei te mahi Pooti mo ratou, no reira au i mea ai kia kotahi he tangata ma tatou, ma tenei ka tika ai, kua kitea e taku iwi he mate kei roto i te pire, he ora kei roto i te Tiriti o Waitangi, mo nga Raupatu, kei te pai te korero a Tamahau, O tira he mea mohio ano te Hoiho, ka kite i te kai ka pilco ki te kai kume rawake te tangata inga Reina nga Patiti kite waha e ngauana.

Tarei Paora : I tae tinana tonu alee a Henare kia matou 110 reira ka tukua te Pooti kia ia, mei tae tuatahi ake ko tetalii, kua pera ano, mote kup:i a Tamahau, ka Paraire tia tana mema, a kuanei pea ka kii lioki a Mangakahia. a Henare, kia parairetia raua, akuanei kapehea te ahua. Tanguru Tuhua : E tuake 'ana aliau he mea kua oti noatu te kupu a oku liapu i raua o tenei hui, ko te tangata a oku hapu hei mema nio tatou ko Henare Tomoana, kaore he kupu ke atu. Utiku Patahi: E haere maiana : runga i te kupu kia koiahi te motu nei, he ohomauri ko tenei ahua, tokorima nga mema kua penei te whakaaro, he aha tenei ahua ko tehea tangata e kiia nei kia kotahi no reira ka penei te whakaro, ka pakaru te kotahitanga. No reira ka penei ake, mo te mahi ranei, te niahi ka tono nei mote moni ranei. He tokomaha nga tangata i tu tuarua ake ano i muri iho, mutu ana te korero. No te ata ka tae atu anoaTamahau rami ko Tunuiarangi, ka noho an;» te hui, ko Tunuiarangi, ko Tamahau, ko Henare i korero i taua ra kihai i tangohia i tekore tangata. 'iVhnkfimuhinyti n tr hui ! te Waiputu.