RUNANGA ARIKI.

Huia Tangata Kotahi, Issue 11, 27 May 1893, Page 1

RUNANGA ARIKI.

Wenerei, Mei 17, 1893. Tiamana: Ko te Pire kua tae mai kai te whare Ariki, na Taiaroa anake, i naianei kua tae mai ano tetahi Pir*. na Wipere Tame kati ka tukua atu e; a a kite aro aro o nga mema Honoi'e. H. M. Tavvhai te Tiamana : Me wail 10 te Pire a Wipere me tuku mai ko ta Taiaroa .hei korero ko : ta Wipere e waiho paahitia ana ete wnare mo muri ta Wipere. TiamanaKo te Pire a Taiaroa I tukua, mai i ; tera whare, kua p.atua nga Rarangi .ei rua kua whakaurua, nga: mea . i patua ki etahi o nga Rarangi o Ta Heike, kua kotahi aua Pire .inaia nei, i runga i ton a aliua e takoto nei. • : : Takarangi : . Taku tu iatu ;e t# me korero au i aku mahara mo te >Pire a Taiaroa; . Tiamana : E tika; ana te korero ate Honore Mema o Whanganui engaritakji hiahia iko taku patai ite tuatahi ka. tukua atu e au kite wliare . e penei ana metu mai tetahi mema Honore me ki mai

3 me korero nui tonu e pai artaine Rarangi ranei e pai ana. H4M<£Tawhai: Taku tu ake e te Tianuina me torero Rarangi kia p<ai jri kia ma&ia ai te mahi me td p&ahi i aua llflSfc--Taka Taku; highia me tuku ma| ko te Rarangi Kawana hei korero mate whard. H. Hinaki : Taku hiahia kua oti ko, te Rarangi hei korero ko te tuatahi kiajoti me korero-to-muri iho. H. Tupaeajs; fTaku ttt"jak£" v ett> | Tiamana e tfcutoko anal ail I tfrifj korero a Taki Rarangi metiiktt" mai ko te ; Rarangi Kawana, e korero mai. Te Teira Tiakitai: £ whakarite ana ahau I toku oati taku kupu ka unu ahau i ta Heke ki waho o ta Taiaroa no te mea he roa te haere ota Heke ko Ta Taiaroa he poto te haere ko taku e unu ana 1 ta Heke. Peni Tipuna : Ko taku kupu e penei ana kaore ahau e marama ana no te mea na raua ngataonga no te rironga mai ia tatou na tatau koia noki ko taku kupu kaore au e rereke i te paahi tanga a nga mema ote ra whare no te mea kao.e tatou i pera'te matau he nui te matau onga mema otera whare. H. Mohi Tawhai : Ko taku motini me waiho ta Hone Heke me tuku ko ta Taiaroa. Eramiha Paikea: E tau toko ana ahau. Parati'Paurihi : Kua tiro tiro iho ahau mo ta matau hui nga katoa tanga i ta Hone Heke me t- Taiaroa na kua titiro iho ki tenei kua takoto tenei motini. WepihaWainohu: Ewhakatika ake ana ahau kite korero a Henare no te mea ko aua pire e rua me korero aua pire ki waho. Eparaima Kapa: E tautoko ana ahau i. te motini a Hone mohi. Ko Parati Paurini: E patai ana ahau me wehe rane* te pire a Heke me ta Taiaroa e patai na ahau ki waenga nui ote motini mete Tiamana. H. M. - Tawhai : E wehe ana ahau i nga kupu o ta Hone Heke no te mea i tau tohe tohe te haere o aua pire e ki ana te tahi ko ta Taiaroa ki mua 1 e ki aha ana te tahi ko ta Heke ki mua. Ka tu nga mema ote whare etahi ka ki me hui te korero onga pire e rua ka mea etahi onga mema ote whare e ki ana me wehe enei pire e rua. Tiamana : Ka tukua e au te patai kite whare ko nga tangata

e ki ana me wehe te korero tanga me ko nga tangata e ki ana kia iuiia me noo ko nga mea e ae .ana me ae riro ana ite ae heoi tukua ana te whare kia korero i te pire a Tataroa. Mei 18, 1893. 10 P.M. Tiamana : Ka tuhera te whare i runga ite whakamarama ki nga honore m ma. Kaoti tukua ana kite whare. ftfr.Kr RaiigitriWiflun' nu te mohiotanga ... o _nga, | honore oie wnare Ariki e tik% a.ia te tisixo kit« ; kupu; o te pire; a Taiarofi he Huinga wliakamana kotahitanga Maori kaore i penei Maori onga motu erua nei Engari ko tenei hangako te p re E kore e whakaaetia mai Engari taku me ata inoi marire i runga ite Rangimarire ka haina ai nga motu e rua nei katahi -au ka marama no te mea he nui te mahinga i era tau ki Waiomatatini ki Omahu ki Putiki te hoatu tanga ki Poneke kukume ke ana he iwi i tana i tana ka tahi ahau ka ki atu tena tukua, te tukunga atu kihai hoki i tirohia mai kore noa iho mehe mea ka penei me taku e ki nei ka tika heoi. H ipi Hinaki: Taku kupu ake e penei ana ko ta Taiaroa ko ta Hekeme waiho otira kua waiho ake tera Engari ko ta Taiaroa me mahi e tatau ko taku whakaaro me tuku tonu .ta Taiaroa ko taku mahara anake tenei. Patana Karapa : E korero ake ana ahau mo tenei e tau toko ana ahau I te kupu a nga mema i tu ake i mua ake ia au nei. Te Teira Tiakitai : Ka tu ake au mo te kupu e ki nei mo te pire a Taiaroa E penei ana taku mahara me haere te pire a Taiaroa ko ta Hone Heke me waiho m > muri. Piripi te Maari : Taku patai ki te Tiamana ko te pire ranei tenei mo nga motu « rua nei. Tiamana : Ae ko te pire tenei mo nga motu Erua, taku patai ki te hinga tenei pire i te whare ka peheatia Tiamana kite hinga tenei pire ka tae atu ki Ingarangi. Hone Mohi Tawhai: E te Tiamana e aki aki Ana taku kupu kia kaha kite mahi e nga mema honore hoatu te kaha kite Tiamana ko te tangata E kotiti ke ana me whakahoki kite huarahi ote korero me whaka utonu k reira. Eparaima Kapa: E whakamarama ana ahau ite ritenga ote pire nei e penei ana kia paahitia no te mea e tata ana te taima E

mea ana nga mema kite hoki koia ahau ka mea ai kja pootitia tenei pire. > Paratene Tamanui&iangi : E motini ana ahau kia noho te Pika ki tona nohoanga ki i paahitia tenei motini. Ka nuku hia te whkre mo te rua. : •" 2 P.M. | Ka noho te whar j ka whali kup l te Tiairuuia-na- - n—nga- -honore mema ko taku hia hia kia tu mai .nga honpre; merria kite mihi mo tenei pire taie te tangata nana tenei pire E nga mema honore nei taku liiahiakia tukua mai te pika.-ki tona tuuru otira kai nga mema honore te whakaaro. H. M. Tawhai : E te Tiamana e whai kupq ake ana ahau mo te tono ate Tiamana E ki nei kin haere ahau ki runga kite turu noho ai engari kia whai take otira kai te honore meroa e marama ana mana e whakamarama mai te take e noho ai haua ki runga ki te tuuru nei. Eparaima Kapa: E whakapai ana ahau kite whakamarama mai ate Tiamana e korero mai nei kite whare. Rawiri Kahia : Eta ake ana ahau ki runga he whakapai ake ana ahau kite pire a Taiaroa ko reira taku tu ake ki runga he tautoko naku mo tenei pire. Rangi Tahau: Ko taku tu ake ki runga he whakapai naku kite pire a Taiaroa he titiro noku kite haere o te pire a Taiaroa tera ano hoki tetahi wahi e ahu ana ki toku Takiwa kaore ano nga ruri kia rite noa t<* utu koia * <tku whakapai mo tenei pire e tautoko ana ahau i taua pire engari ko nga kirihipi me haere tonu te mahi. Henare Matua: Ko tenei pire e pahi ana ahau i tenei pire kaore ak\i whakahe mo tenei pire. Urupene Puhara: Taku tu ake ki runga he whakapai ana ahau mo tenei pire i toku taenga mai ki roto ki tenei whare ka tae kite korero ate mema o Wftipawa nei e tautoko ana ahau i tenei pire na te korero a te mema o Waipawu E whakamarama nei ia hoi e tautoko ana ahau. Peni Tipuna: Ko teingoa Hori Kerei Taiaroa, ite Pire me kore ko tenei te mea i tu ake aiau Tiaraan<« tena me peliea tau, Peni Tipuna me waiho ko te kotahitanga. Te One Topii Patuki: Ka tu atu au ki ruka ia au e noho puku nei e titiro ake ana kite ahua taku kupu ka tahi ano au ka marama katika te haere o tenei kotahitanga no reira ka ki penei ake nei ahau mo te pire a Taiaroa he whaka pai noku kia koutou e mahi ana ite pire a Taiaroa Heoi nei taku kupu, he whakapai. Hekere Tari: £tu ake ahau mo te Pire a Taiaroa ko taku kupu he mea iti nei ko te rarangi (6J mo te Ingoa ote Kawana taku kupu kaore he tikanga kia whakakorea te Ingoa ote Kawana engari te ingoa ote kawanatanga he mate tena ko te Kawana ote Koroni ko te ringa tonu ote kuini kai tenei motu e noho ana koia takumea ake E patu ana tenei i te Tiriti o Waitangi.

/ P.M. Tiamana: Ko te Pi re a Taiaroivk'ni te aroaro onga mema e takoto ana ki taku.titiro kua pai katoa te takoto o te Pire a Taiaroa kota. H. Heke : Kai , waho Timata mai ite ata tae noa kite ahiahia nei kotahi toriu te' korero koia au i ,-titiro ai e takoto paiana. taua Pire kaore hoki au i rongo i tetahi mem a e patu ana i tetahi rarangi o taua pire i runga a tae noa ki raro.. M. 11. Tamaiwhakakitea : E tu ake ana au mo tenei whakamarama a te Tiamana kot-hi taku rarangi i kite akeko te rarangi ti. kai taua " Karangi e penei ana ko te ingoa o te Kawana ki taku niahara kaore au e kino kite ingoa ote Kawana no te mea ko te Kawana te mea nui.atu engari ehara ite mea ko te Kawana te tangata nui atii mo nga mea katoa. Hapakuku Moetara : Taku tu ake e nga meimi ko te Pire a Taiaroa kaite pai rawa atu ki taku niohio e penei ana au 1110 taua Pire Kauakamwae patua eta hi onga rarangi o taua. Pire engari me tuku katoa atu taua Pire note mea ko Taiaroa kai te whare o Itungn ko kapa kai te whare o Raro ka mutu aku kupu. M. K. Taitoko: E te Tiamana kua mutu katoa nga korero o te whare no reira an ka ki atu kite Pika mete Tiamana kite mea kai te Tiamana nga korero me heke ki raro o tona. tia me tuku atu te Pika ki tona tia. Tiamana: Kua oti noa atu te Pire a Taiaroa kati naku noa i waiho Ida roa ana, te take he me.t naku ki ata pai te takoto kia ngawari hoki nga mema 11 onore o te whare kia pai rawa no reira au i whaka roa ai uao tenei Pire. Ko nga inemu H., e whakaae ana nie haere mai te Pika ki tona tia. me ae (Ae) tia ana ete whare. Pika: IT. Tawhai taku kupu, mo te Pire a Taiaroa. Paratene Tanianuiarangi: Ete Pilca e tono ana au e te Pika kia. koe me Oa'ti Tet/.hi mema a Porotene. Paratene : Kia oti te oati ka Pa tai ai ite Pire a Taiaroa. Pika: Ka oatitia a Porotene ka mutu te oati katahi kapataia e te Pika penei. Ko nga Honore Mema e whakaae ana kite Pire a Taiaroa ki a paahitia me whakaae (ae). Ko nga Honore luemii e whakakore ana me noo kua riro ite ( Ae^. Kua paahi te Pire a Taiaroa kaore he llarangi i patua kaore he Rarangi i menemana tia tangi ana te paki paki 10 Meneti e paki paki ana. Pika : Ko te Pire a 11. Pleke, ka wliaka takoto ria atu eau kite whare. E. K. Te Uutu: E ts Pika kia korerotia te Pire a H. Heke. • Pika : Ae me korero. H. Matua : Taku korero e nga mema Honore kaore kau aku kupa mo tePire a 11. Heke. ko te Pire a li. Pleke me waiho 1110 tera tau ka tuku atu ai kite whare ka nui te pai. Teira Tiakitai : E tautoko ana. au ite korero a H, Matua ko te Pire a Taiaroa anake e tuku atu ko ta Heke me waiho mo tera tau. Ta,itoko-: Taku -kupu e te Pika me patai mai kite whare -te Pire a H. Heke. • ' Pika: Konga tangata e whakaae ana me waiho te Pi-re a H. Heke mo tera tau me whakaae (AeJ ko nga tangata e whakahe ana me whakahe kua riro. ite ae «'ti ana te Pire a H. Heke mo tera tau ka tuku ai.

Wiremu Porotene: Hewhakamihi atu naku kia koutou ki to koutou matau ki te whaka haere ka tahii ano ahau ka tutika ina hoki kua oati ahau kia ora koutou.