NGA HUA O TE MOHIOTANGA Ma nga Tangata Maori. PARAIREI, 27 NOWEMA, 1874.

Hawke's Bay Times, Issue 1632, 27 November 1874, Page 443

NGA HUA O TE MOHIOTANGA Ma nga Tangata Maori. PARAIREI, 27 NOWEMA, 1874.

" Ki a koe tenei, E Kara" HE RETA I TUKUA MAI. He reta enei i tukui mai kia taia k te nupepa nei, koia i tail ai e matou. Bpu ana matou- kia tukua mai nga korero a te bv kia taia e matou. Otira Ida tino rang tttturu koutou e te iivi; na koutou ano < koutou korero, na koutou ano a koutou whakaaro ; a kite mea ka taia e matou nga reL e tukua *»'»• ana kia matou. Kaua koutoi te iwi e hewa na matou nga- whakaaro i roti i aua reta. Aia ano aia me ana wliakaart matou ano matou me a matou whakaaro Ahakoa taia e matou nga whakaaro a t< tangata ; kaxia e kiia kua pai matou ki aw* whakaaro. He ta kau, ta matou kia kite tt iwi,

" Kaikanohi, wabi o te rerewea, otira. Takapau, Nowema 13, 1874—Ki t< Kai Ta o Te Haku Pei Taima, —E hoa tena koe, —E boa me tuku atu e koe, ki te reo Maori, kite reo Pakeba hoki, ki,kite ai o matou boa e uoho ana i te a< nei, kia rangona ai te raruraru kei Here taunga nei. Te take ko te matou whenua be tango na Ngaitahu ratou ko Karaitiana i to matou whenua e huaiua nei t< ingoa ko te Takapau. Kua uoho matou ki runga i taua whenua. Te kupu tuatabi, kia tabuua to matou whan kite abi; te kupu tuarua e ki ana kia pubia maua ko Kingi, he kupu tiki tonu tenei kupu, ko aua tangata nana taua kupu pupubi ko Horomona ko Poaka ; koia na te take i panuitia ai kia raohiotin ai, he raruraru kei te takiwa o te Taka pau raua ko te Rakautatahi. Heoi hei titiro ma nga iwi e rua, Pakeba, Maori Peuei hoki teki mai ataua tangata a Poaka, be Pakeba tona tuara. Mehemea he tiki taua ki, me whakaatu mai. Heoi ano. E boa, kia kotabi te ra e tuka mai a enei pauui e rua, hei te 17 hei te 20 < tenei marama.—Na Ereata Te Ruru.'

He tiliro na matau i nga kupu o te retn nei e ahua mataku mai ana Ida matoti k»ia tenei reta a matou i tuhi tuhia ai ki; Karaitiana: —" Nepia, 20 Nowema, 1874 —E hoa e Karaitiana, —He reta tena k lukua atu e matou kia kite koe ; te take i mkua atu ai, e kore matou e pai kia tai; k«> tena reta anake, Engari kite pi koe, kia tuhi tuhi hoki koe i au kupu m t'lia korero, peiit-i ka taia ngatahitia au. reta e rua. Kia mamma ai te titiro at< iwi Maoii ki tau, ki taua reta Na—T< iixirx o te liaku Pei Taiiua." A k'lia nei to reta i tukua mai e Karai tiana:—"Pakowhai, 21 Nowema, 1874 —E hua e Ereatara, —He kupu kua oi mai anu taku kupu i mua noa atu, intenei wheuua mo te Takapau, nei tak kupu. E iioa, e pai ana me haere tain mua kupu ki roto ki tepiuui. He kupi kua oti noa atu tuku kupu i te wa i ara a taicpa i te Takapau puta am ki tt Rakautatalii; niuri iho ko taua ki ano ueiauei, me tuku ki te ture. Kaua taua e kawea ma tahaki, eugnri kite tun-, mana lioki i kite; uau rauei taua whenua, naku ranei taua wheuua. E te taugat nana tenei panui liaere ki to taua rangu tiru kite ture. Me uiahi pai e taua k ie Kooti Whakawa whenua Maori, ma t ture anake, taua e mahi, kaua ma te kinuiahi ranei, ma te kino kupu rauei, ma (< lure. —Heoi ano, Na Karatiana TakaMOANA." 1 te tuatahi, kihai matou i pai kia laia kite nupepa nei nga tautohe at« tangata kotalii, mo tenei mea mo t< wheuua. Koia matou i mea ai me tuku ie reta aEreatara, kia kite a Karai iaua. if take i penei ai matou, no te mea ko t< ingoa o Karaitiana i noho ia Ereataua tt lulii tuhi i roto i taua reta. Ahe puka uuka auo ta Karaitiana i tukua mai eia, kia taia ano hoki kite nupepa nei, kia haere tuhi ai nga kupu a Karaitiana, i te ra ano e taia ai e matou nga kupu o te reta a Ereatara. Kahore a matou kupu mo enei reta, no te mea e ki ana te kupu a Karaitiana," me kawe kite whakawa," koia matou i mea ai, e kore e pai kia puta noa a matou kupu, i nga ra ki ano i tu noa taua whakawa. Heoi ra e mea pu ana matou, ko te tino kupu pono, mete kupu pai a Karaitiana e ki nei aia " Me kawe ki to taua rangatira kite ture." E ki ana ano matou ae, ma te ture anake (kaore ma te komiti) e mutu, tika ai, a e mutu pai ai auo hoki tenei tautohe wheuua.

Kaiapoi, Oketopa 22, 1874—Ki te Kai Tuhi o te Haku Pci Taima,—E lioa, maka e taku atu te nupepa o nga korero o te kura i Kaiapoi, hei tuku mau kite Haku Pei Taima, kia kite nga kai titiro o tena nupepa. I te tau 1873, kua hori ake nei, i timata ai te whakatu hakari o tenei kura. He mea whiri whiri marire he tangata hei komiti, a he mea kohi nga moni, hei utu mo nga mea katoa i taua hakari (tea-meeting) he toko iti nga tangata, i kohi mo taua tahua i tera tau. Otira i tenei tau, he tokomaha atu i kohi mai o Rapaki, me o Wairewa tangata. E kore pea nga hoa Maori e mohio kite pai o tenei mea, e riro mai i nga tangata Maori, mehemea ka whakaretia e ratou, ara koia tenei. He hoha rawa ki nga tamariki te whiu tonu ia ra ia ra; te ki atu ranei, kaua e noho atu i nga haora o te kura. kaua e tutu, kaua e kori i roto i te kura, kia kaha kite ako. K<>ia i tik« ai kia kaua e Hria tonutia nga tamariki me whakakoa ratou i etahi ra, ara me u'u mote tamaiti nnho pai i te kura, he pera hoki te tuea kaha kite ako te tamai)) ranei kua neke ake tona mohio i o etahi, he u'u nui »ke moona, mo tenei malii ki pai ai te ritpnaa o nga lamuriki; ka wluv katoa ratou kite matauranga; ka whai katoa ano h< ki, kite ata noho i roto i ugsi kura. Ko nir* toetiga o nga moni o runga i tenei malii, ka waiho. hei utu kalm ma nga tamariki, l nga kakahu e kakahu ai te tamariki o te kura, ara be (uniform.) —Na G. P. Mutu." Kaliore lie mea o te ao nei i rite tona kaha, me tona mana, kite kaha mete whakarangatira i te tangata i kaha o te mohio. Ahakoa kiia lie tino tangata tenei mea te Kingi ranei, te Kuini ranei, kahore, ko nga tino Kingi o te ao ko nga kai whakaako kura, no te mea ko ratou te hunga ma ratou e tupu ai te iwi kite tino kaha pono, mete ako ano hoki i nga nui, i te me to aroha o Te Atua. Ho ako

a nga kai whakaakainga tamariki, ako ua tamariki te huuga, ma ratou e tnabi iga mahi nui e puta ai he pai ki le ao i«i. Ama aua tamariki e mahi he tare ei arahi i te iwi e tae ai ki nga ra e kiia ii; e kua uiutu te mahi tangata, a tua tae ki nga ra e kiia ai ano te kupu ■eua me nga kupu i kiia i nga ra o mua "Ka Ihowa anake te Kingi o nga iwi." i tna aua kai whakaako tamariki 6 tuhu obu nga mino pai o te ao nei, nga tiui nano mea i hanga e Te Atua mo nga iwi e pai ana kia arabina ratou i Te Una. E ki ana te kupu a Te Atua, 'Ko te tiuiatatanga o te inohio, kei te ilco o tetngata kia matou ki aia ki Te Mua." Koia uei matou i inea atu ai ki iga kura katoa, kia mau kite tiuo puiake •) te niohio, akoua nga tamariki, kite kupu i Te Atua hei pou-toko-nianawa mo a •iitou muhiotanga e akoua ai ratou. Ma koutou ma nga kai whakaak<> te whakaaro kite ara e haere ai nga hiahia o ga tamariki, akoua kite nui mete kaha o Te Atua, a ko taua nui me taua itaha o Te Atua ka tukua mai ki aua atnariki, te tino maua ako, kia ratou uehemea e aim whenua ana ratou ki nga mahi i mahi ai a Hamuera e te tangata a Te Atua. A ko koutou ko iga tamariki tenet hoki te kupu kia koutonu. Kaua koutou e whukahawea kite kupu ako a a koutou kai whakaako; i nga ra e akona ana koutou, e te tangata, ara e nga kai whakaako kura. [Ako ano koutou u koutou ano. Ko nga kai whakaako e ako ano i a koutou tinana ki nga mohiocauga me nga matauranga e mahi ai, a * |ora ai a koutou tinana, a ko koutou me ako ano hoki i a koutou wairua, ara me moi koutou kia uoho te wairua tapu ia koutou, kia rua ai nga pai kia koutou, kia marama ai te ako a nga kai whakaako, a kia kore ai koutou e pai kite mahi i nga nabi e kiuo ai, a e mate ai ano te wairua mete tinana. Kahore kau he tiuo taiuaha ote inoi; hoiano te mea e titiro uai ai Te Atua, e kite ai aia i te inoi, ko te ngakau tino hiahia kia nobo aia i roto i aua ugakau; koia nei te tino mana i kiia ai te inoi pono, a e taea ano taua mea e koutou e nga tamariki nonohi, ki to uea ia nei, i tino biakai pu ana koutou, mete mohio ano koutou, he nui nga kai i o koutou.maatua, a e pehea ta koutou moi ki aua maatua o koutou kia homai be kai; tena koutoue tono ue kaha, e kore 4 abua ngoikore te kupu, a kia pena pu mo hoki ta koutou kupu ki Te Atua, a kite mea ka penei; koia na te inoi pono, e wbakamana eTe Atua. Kahore kau be tangata kuare e tae kite wa e noho ai Te Atua, ma te mohio anake ki Te Atua i tae ai te tangata ki reira. Heoi ra e iga tamariki o nga kura katoa, tonoa te (mo a koutou ake ano, a a koutou nga* kau akekiH ak<>na koutou e Te Atua, kia naere rurua ai te ako a nga kai whakaako i?e ta Te Atua ako ia koutou. NGA TIKANGA HE O MUA. A bea te mutu ai te mahi he, mete whakapono o te Maori ki tenet mahi kuare, kite makutu. Ahea te mutu ai e mahi a te Maori i nga mahi peuei. Sua puta ano ta matou kupu i mua mo nei tu mahi a i mea matuu, na te mea e ••ana tonu ana te ki a te Maori be mea ■Duo te makutu; koia i mate kohuru ai talii Maori i taua wbakapono porangi. •ie'i, nga kupu a te tabi uupepa. a ko aua kupu nei e kuaitia ana e te P-ikeba, a e kata ana ano buki te Pakelia kite tino he ne te kuare o te Maori, i te mea hoki e nau tonu ana te Maori ki taua mahi whakaporangi ia ratou. E ki ana teiahi kai tuhi tuhi mai i Haku Pei, ko ana kupu enei. I nga wa korero kore o konei. o nga mahi nui mo te iwi, e nui tonu ana nga korero o te taba Maori. No te niea.o mau tonu ana nga korero mo tenei mahi mo te makutu i o konei Maori. [ ki mai tetahi o aku boa Maori ki au, kua makuturia tetahi tangata Maori, he boa taua tangata no maua, a mea mai ana aia, e kore e roa ka whewhenge noa iho, a kua tino matatau taku litiro ki taua hoa a maua. Mehemea koa ka whewhenge aia, a kia tae kite kore rawa ona e kiia he tangata, ka tuhi tuhi atu ano ahau kite nupepa.