TE MATENGA O ERIETARA KI PATUMAHOE.

Haeata, Volume II, Issue 8, 1 November 1860, Page 1

TE MATENGA O ERIETARA KI PATUMAHOE.

No te 10 o nga ra o Oketopa i haere ai a Erietara ratou ko ona hoa ki roto nehenehe kite pupuhi kau ma ratou. Haere ropu tonu ana nga hoa, ko Erietara ka wehe atu i a ratou ko lona kolahi. Ka roa e haere ana, ka rongo nga mea haere tahi ki tc pu ka paku. Heioii, hoki ana raiou ki le kainga, ngaroatu koErieiara: ka mea ona hoa, lera ia le haere mai, ka taturi, a po noa, ngaro tonu. Iva moe, ao ake te ra, kihai i puia. Na, ka haere kite kimi, po hia ranei e kimi ana ka kitea kua mate, kua tu i le pu. Ko te panga o te mata ki lona ringa ki tona

linana hoki, ara, ki<ona uma, ki roto i le tupapaku e takolo ana. Na, ka oho nga tangaia ka mea na te Pakeha i pupuhi, i koburu. Kalabi ka buihui nga Pakeha o Patumahoe, nga Maori hoki. Kei reira hoki a Te Manihera, Miniia o Kohanga, Waikaio. Na, ka komiii. ka rapua le tikanga i mate ai tenei tupapaku, a te kitea. Heoiii ka tikina a Te Makarini, a Te Rokena, a Ihaka Taakanini. Na, ka noho ratou ko letabi Kai-whakawa Pakeha ki le rapu i te tikanga i mate ai, kua eke hoki le wbakaaro a nga Maori ki runga ki telahi Pakeha e noho ana kei Patuniahoe, e pupuhi kau ana ki reira. Ka tikina taua Pakeha me ona hoa mahi tahi, ka palaia ratou, a kibai i kitea le he a aua Pakeha. Me i kite, me i mohio na letahi o ratou temahi nei, kuaiukua ki ta te lure; otira kihai i kitea, kia mohiolio, he obo na tana pu i a ia e haere nei, na te tangata ranei j pupuhi, i pebealia ranei i male ai tenei tangaia. Heioti, whakaae katoa ana nga Kai-whakawa Pakeha, me nga Kai-wha-kawa Maori, ki to ratou nei korero. Kahore i takolo le he mo letahi ranei, mo . tetahi ranei, e ngaro ana te matenga, me j waiho kia ngaro ana i tenei takiwa. 1 Kolahi te he o tenei komiii,' kihai i j okaina te lunga kia langoliia ake te mata kia tirohia hoki le ahua, kia mohiol'a ai, he mala Maori ranei, he mala Pakeha ranei, ara, no le raiwhera. Na nga tangaia tenei lie kibai i lukua kia tirohia e te rata : ka he tenei; me he Pakeba te tupapaku, ekore hoki e kaiponuhia, ka okaina e nga rata, ka wbaia te lake ole mate. Ka nui le kuare o nga tangata ki tenei wahi. Heioii, ka paku tenei rongo, paku ana ki runga, paku ana ki raro, oho ana nga kainga Maori, ara, nga tangata o nga kainga tuiata, nga huaanga o taua lupapaku. Ka mea eiahi, kua ulua nga l-aagalira Maori kite moni i hoboro ai ratou te whakaae kia waiho noa iho tenei mate. Na, ka karangatia be huihni ki Pukaki e Te Akitai, kia komiti nui nga tangata, kia mulu hoki te rapurapu a nga iwi ki tenei male. Na, i le 23 o nga ra o Okeiopa huihui ana ki reira nga tangaia o Mangere, o Pukeiapapa, o lhumatao, o Papahinu, o VVaikowai., oPaiumahoe, me etahi tangata i haeremai i Waikato, rupeke rawa kotahi rau o te tangaia. I haere te tokomaba he riri ki a Ihaka raua ko Mohi mo ta raua whakaaro ki tenei malei waiho noa iho ai, e ai la te tokomaha. Ka tae taua ope, na ka ngeri, ka mutu, j ka korero. Taki ana letahi, taki ana 1 tetabi. Tohe ana te ope ki a Ihaka ma j kia tukua tetahi uiu ki a ratou, ara, ko te Pakeha i whakaaro ai ratou nana te mahi kia lukua ki a ratou ringa: ka nui te karanga, "Homai taku ulu, taku utu homai ki taku ringa, kaua e kaiponuhia.

Ka kaiponuhia, he moti, te Pakeha? Te ahalia te ngaro atu ai tera, he (oto ano to me maranga me ara. He moti?" I pera te karangatanga o te tokomaha, ara, te puakanga o ta ra'.ou pouri. Na, patua ana nga kupu e Mohi, e Ihaka, e Reibana, e Aporo, e Arama Karaka. Ka mea a Mohi, "Mihi mai mihi mai i muri 0 te kupu, 'katia te aha, kaua te aha,' ko te kupu cui tenei i 'whakatakotoria, te mutunga tenei. Kahore aku tikanga, bore rawa. Kotahi ko te kupu, Kahore au i rnea ki tenei mate. Llei aba ma wai tenei mate ? Heoi ano aku i whakaaro ai ko te kupu, ko aku laonga. Ka oti tenei mahi, tanumia, titiro mai kite waiinga o taku rakau" (vvati ana a Mohi i tana rakau). *'Te kupu nui, -whakaarohia, kia aroha ki o tatou hoa Pakeha ; nana ka patu, kia abatia kahore he tikanga ka oli ano tenei he. Whakarongo kite kupu, he aha te aha, kia lika hoki nga kupu e toru, ko te aroha, ko te ture, ko te whakapono. E Arama Karaka, haere koe e hoki, e tae koe, oti alu kahore au e pai kia lika mai 1 runga i tenei, e ora nei te kupu. Maku ano e wbakaaro toku he, ehara i te mea ka rnutu te ao." Na, i pera ano ta Thaka, ta Tamati Ngapora, patua ana te whakaaro o nga tangdia i mea me rapu utu. Heoi ano, whakaae ana nga tangata, lukua ana ki la Mohi raua ko Ihaka, mutu pai ana, wati ana te ope, hoki ana ki o ratou kainga. I Ka tika, tika rawa te whakaaro o nga rangatira, kia wai ho noa iho te mea i ngaro, kia taupokina hoki tenei mate ngaro. Mei tino mohio kite tangata nana te mahi, ka lika kia lirahatia, kia hapainga ki runga, ara, kia whakawakia | te tangata bara kite rilenga ote ture. He horihori tera i mea kia tukua kite I ringa Maori. Mo te aha kia wliakarerea te ture ? Ka kilea te langata hara, aua e utua maoritia te he, engari ano kia whakawakia tikatia ki teriteuga o te lure, kia tika ai te utu. He horibori hoki tera*i mea, "Ka ngaro, he moti? Heoi ano, ko i te toto." Na wai tera, ko te toto hara kore hei utu mo te mea hara? Me taburi mai koia ki au.ki te mea hara koe, ko au hei utu mo te mahi poauau o te tangata noa alu? Kahore: ko le tino tikanga o te kohuru tena, ko te tangata e rapu utu ana i te toto hara kore, e lakahi ana i te lure ate Atua. Engari ano, ko te mea i te hara, ka kilea putia tona he, marama rawa, i reira ko ia ano hei utu. Me penei he rilenga mo tatou katoa. Kia kotahi ture mo te Maori mo te Pakeha, kia rite tahi.