TE HAHI I MURI I A TE KARAITI.

Haeata, Volume I, Issue 9, 1 December 1859, Page 4

TE HAHI I MURI I A TE KARAITI.

Tetahi tamaiti: Hiharia tona ingoa (ko Cyril), tana hanga tonu he karanga ki te ingoa o Ihu. Riri noa patu nea kihai i wehi, kihai i mutu tana inoi. Na, ka kawea ki tekawana. E Cyril, kahore au e pai kia patua koe ; taku i pai ai kia tukua situ koe ki to papa kia whakahokia atu ki to kainga. A tenei ake mou ona taonga me tona oneone, oiiia kia lika 10 >vhakaaro kei rile to mabi ki ta te kuare." »Ae rn, e pai ana ano ahau kia male; kei Te Atua le whakaaro ki a au- Ahakoa peia mai aliau e toku papa, a kahore oku iiohoanga i tenei ao, lie nohoanga ano toku kei tera atu ao, he nohoanga pai rawa ano tera." —?sa, ka herea ka kawea kite taha ole alii. I mea puku atu hoki te kawana ki nga kaupa kia whakakitea kaulia atu ki reira, hua noa ka wehi ka puta ke tana tikanga. Mau tonu tana kupu—mo te Karaiti tonu. Ka ■whakahokia atu kite kawana.—" E hoa, aroha koeki a koe; Uaua e tohe , lie alia koe i aliuareka ai kite male?" Ka, ko te kianga mai a taua tamaili: " To alu, to hoari, ekore au e inaniae i ena; tera ke taku kainga i pai ai: hiahia tonu ahau ki taua wabi: engari me whakamate ahau,

ka pai, kia hohoro te whakamatea." Na, kua tangi etahi o nga tangaia e whakarongo aiu ana ; na, ko tana meatanga a tu, " Engari kia koa koutou : e haere ana hoki abau ki tetahi pa pai." Tab una tonutia ake ia ki le abi m.k. 260. I lenei lakiwa i 200 m.k. lae noa ki 500 m.k. be nui nga whakararuraru o ie Hahi. E rima lekau nga kingi o Roma i taua lakiwa, ano be mea whiriwhiri na o raiou hoia; patua ibo ano e ana lioia ano. He nui ano boki nga male o Roma i taua takiwa. I 180 m.k., i ie rnea e paiupalua ana te Hahi, i pa mai be mate uruia ki nga wabi kaioa ole kingitanga ki Itari, ki Kariki, ki Etiopia. 'lini noa atu nga tangata i mate. I Roma 20,000 i mate i le ra kotahi. I oil m k. pa mai ano he mate uruta ; 5,000 hoia a Maxirnian i mate i te ra kotahi. Na, e pntupatua ana e ratou nga lamariki a Te Atua, a e patupatu ana Te Atuai a ratou ki ana whin. Me elahi ano hoki o nga kingi i patua ai te Hahi, pa mai ana ano te he ki a ratou—a Valerian, kingi o Roma. Hopukia ana ia e Sapor, kingi o Persia, waiho iho hei taurereka, a ka eke a Sapor runga ki tona hoibo, ka piko iho a Valerian hei turanga mo tonawaewae: muri iho lihorea ana tona peha e taua kingi nanakia, patua iho, pania iho kite A Galerius tetahi atu kingi i patua ai te Hahi, ngau ana ia e tetahi mate, pirau iho tona tinana, kihai hoki e taea te rongoa e nga rata, e ana whakapakoko j piro whakarihariha ana tona wiiare, kainga ana ia e te kutukuiu. a mate iho. Ko Julian ano hoki tetahi. I karakia ia i mua, muri iho whakarerea ake; kei te wbakanui i ana whakapakoko, kei te pehi i nga Karaitiana. Haore ana ki le whawhai ki Persia m.k. 565; patua iho e ratou; he tokomaba ano hoki o ona hoia i mate. Te takanga o nga tau 500 katahi ka ta te manawa ole Hahi. R.a riro hoki te kingiianga i a Constantine (Kanataina). KoTe kingi karakia luatahi tenei o Roma ; a nana i whakamuiu te patu o nga Karaitiana. upoko iv. Etahi o nga tikanga o te Hahi o mua. E kara i te mea i uru katoa nga kingi 0 Roma i te takiwa 500 m.k. kite patu 1 ie hahi: be wa ka paiua, he wa ano ka nobo noa iho, I nga takiwa i atu noho ai ralou i wbakanekehia ake e nga Karaitiana nga tskanga o ta ralo t liahi. Otiia oh ara i te mea be pai katoa a iatou ti—k'Hi""! E pai nie i waiho e ratou i ta ie Pai per a i wbakatakoto ai. Taparua ibo e raiou e lalii atu tikanga hou, whakanuia ana e raiou nga taka kail kahore nei e marena mete hunga ano i patua mo ie whakapono. Tauiobetobe ana ratou

ki a ratou ano. I timata ano hoki ki a ratou nga tikanga he kua rakautia nei i muri kite hahi o Roma. Ta raiou tikanga mo o ratou minila. I mua he tokomaha nga kaumaaia o tenei hahi. o trnei hahi. Te irigoa mo ratou, he kai tirotiro, ara, he pihopa. Nga kaumatua o nga pihopa, ko nga Apoioro. Te matcnga o nga Apotoro ka waiho tetahi o nga kaumatua hei tuatahi, ara, hei Pihopa. a mana te kupu nui i o ratou runanga. I whakatakatukotoria e Paora (1 Koriniti vi). le tikanga kia kaua ratou e haere kite hunga karakia kore whakaritcriie ai i a ratou tautohetohenga ; engari ma ratou ma te hunga karakia e whakariterite a ratou korero whakawa ; kihai i taro kua tukua tana mahi ma nga Pihopa ; a, na reira i nui haere ai nga Pihopa. Otiia i taua takiwa e patua ana te hahi e le kainga Maori, i kore ai e borohoro aua Pihopa te whakakake. E tahi ano ia o nga Pihopa i mea ma ratou ko te hahi taua mahi whakarite whakawa. Ko te kupu ano tena a Cyprian, Pihopa o Carthage. I mea ia, Ekore ia e pokanoa: engari ma ratou tahi ano ko te hahi te tikanga. Engari nga Pihopa o nga pa nui hohoro tonu ratou te neke ake. E wha aua pa nui i neke ake ai nga Pihopa. Ko Roma, ko Carthage, ko Alexandria, ko Antioch. I rite katoa ano te nui; otira kihai i taro kua whakaaro te Pihopa o Roma ko te pa nui rawa tera; a ko ia kia nui rawa i ona boa Pihopa. Ite takiwa 200 m.k., i pehia ano to ratou whakakake e o ratou hoa. Ko Victor tetahi Pihopa whakakake ; a, i muri i a ia ko Tepene. Riria iho to ratou whakakake e nga hoa. No te takiwa 400 m.k. i tino rakautia ai ta ratau tikanga, a kaipahia ana e ratou nga tikanga nui otc hahi ma ratou. No te timaianga tonutanga ra ano o te Rongo Pai i puta ake ai nga kai whakaako teka, (Nga Mahi 20, 50,) a be maha nga kupu whakatupato a nga Apotoro ki aua kai whakangau ke (1 Teha, 2, 3, o. 1 Timoti, 1, 20. Hoani, 2, 19.) I Antioch teputanga tuatahi o aua kai whakaako he (Nga Mahi iv.) I reira ano a Paora raua ko Panapa. Oliia kihai i tukua aiu ki ta raua anake, engari i ngarea raua kite hahi matua, ki tera i Hirubarama; a na te whakaminenga i whakatoio te tikanga mo aua tautoheiohenga. Aniiochi Na, waiho iho e ratou taua tikanga nei, ara, ma te whakaminenga te tikanga mo nga kupu nui.