KO TE KAI-MATAARA O NGA IWI ERUA.

Anglo-Maori Warder, Volume 1, Issue 22, 21 September 1848, Page 4

KO TE KAI-MATAARA O NGA IWI ERUA.

"Na te tika i toa ai." Tairei, Hepetema 21, 1848.

Aua e tukua nga otaota kino kia tupu tahi me to taiepa tataramoa; kia pai hoki te maioro, kei ki ite paru. Ko te horu o roto ote waikeri me ope ake ki waho, hei whakamomona i to mara. Na, he para whakamomona whenua te mea i pai ai nga pamu a nga pakeha i tawahi, i tini ai nga hua, he mea pai whakaharahara tenei. No roto i te taiepa kau tenei xnea te paru whakamoraona. He mea whariki te marae kau, te marae poaka kite para kakau witi, aka waiho ai v hei takatakuhaiiga ma nga kau, ma nga poaka, kia ahua pirau ai i te maku i te paru, na ka tangohia ano, ka kawea ki waho puranga ai. Tenei ano tetahi tikanga pai: he rangi ua, kaua e tukua nga kau ki waho ; engari me whangai kite kakau witi, kite taru taru anohoki i roto i te whare. Na, ko nga para i toe i te kai, me hoatu ano ki taua puranga. Ka oti nga otaota na te whakapuranga, me waiho kia takoto ana, a pirau raw a ano. Mo te whenua kirikiri, mo te whenua kohatu, e pai ana kia tino pirau rawa te paru whakamomona, kia nui hoki te paru kau ki roto ; mo nga ivhenua onematua ia, e pai ana te whakamomona kahore ana i tino pirau : mo etahi purapura hoki e pai ana te whakamomona hou ? mo te rhvai, me nga purapura nui katoa haki; engari, mo te tarapa, mo te korowa, ino te karett, ara, mo nga purapura ririki katoa, e pai ana kia ata pirau te whakamomona, kia hohoro ai te tupu, kia kaha hoki. Ki ta nga pakeha o tawahi tikanga, ekore te whenua e whakamomonatia i nga tau etoru, engari i te wha o nga tau ka whakamomonatia, kia kotahi tekau ma ono nga tana paru kite eka kotahi. E pai ana kia peratia hoki a koutou ngakinga witi. Kite taha oto marae kau, taiepatia hoki tetahi wahi hei marae mo nga whakapu will, mo nga whakapu hei. Taiawhiotia kite maioro hohonu, kia maroke ai. Aua te taiepa e teitei, aua hoki e puputu, kei araia te hau, he mea kino te taiepa teitei, te taiepa tataramoa, he arai hoki i te hau i nga whakapu.

Na, lea mea te tino kai whakarite whakawa ki a Putu, '• Kahore ranei o tangata, hei korero i tetahi kupu whakaora mou?" A ka mea mai ia. " Kahoie." ' I pena mai ano te tino kai whakarite whakawa ki a Whakana. A ka mea mai a Whakana, " ko tahi ano toku tangata, ko Hon Niuraiia." Na, ka whakatika a Hon Niurana, a ka oati. ka mea. " lie kai mahi ahau no Aka- ina. K | toru aku wiki i noho ai ahau ki a P tu raua ! ko Whakana i to raua whare. E ma nga moenga 1 te ruina; i moe tahi maua ko Whakana i te moenga nui, a haere noa ahau." Na, ka whakatika ano te kai v> hakapuaki i nga kupu a Rawiri Natana kite tekau ma rua. Ko tana taki tenei. " E hoa ma, he ouou aku kupu ki a koutou, he mea hoki, ka kite nei koutou i nga tangata, nana i tahae nga pu nei; kua rongo nei koutou kite oati a Natana raua ko te kai tiaki o tajia toa; ko nga pu enei i, tahaetia i roto i te whare j kua tirohia e raua nga pu, a e tino mohio ana, ko ana pu ano enei. Na, nowhea enei pu nei'? kua rongo nei koutou kite oati a Hemi Miti—kua kitea j e ia te whare o nga herehere nei—a, e mea ana: a Natana 1 reira ano ia i te kitenga. I kitea hoki kiwhea ? ki raro iho i nga kakahu moenga. Na te aha i huna ai ki reira 1 Kei kitea e te tangata. E pena ana aao ranei nga tangata ki a ratou pu ? Nowhea tatou i kite ai i te tangata e huna ana i tana pu i raro i te moenga? Ki taku whakaaro, ma tenei e kitea ai na enei tangata te tahae : kite kahore i tahaetia e raua tokorua, i tahaetia e tetahi o raua." Na, ka mea te kai whakarite whakawa ki a PutUr u Kahore ranei au kupu kite tekau ma rua?" Na ka mea a Putu. " Naku ano aku pu—he mea hoko ki taku mom." Ka uiutu ana korero, ka mea atu a Whakana. u E kore ahau e mohio ki ena pu ; kahore hoki i kitea ki toku moenga ; kua oati nei a llori Nuirana, e hara tena i toku moenga i kitea ai nga pu : noku hoki te uioeuga ralii, no Putu te mea nohmohi." Ka tahi ka mea te tino kai tvhakarite whakawa kite tekau ma ma. '• E te tekau ma rua. Kua oati nei a Rawiri Natana raua ko Hemi Meti, i kitea enei pu kite whaie o enei herehere : a kua oati ano a Rawiri Natana raua ko Rawiri Kupa, ko nga pu enei i tahaetia i roto i te whare o Rauiii Natana. Ko te mea tenei hei whakaaro ma koutou : kua ata whakakitea mai lanei, na enei herehere nei te tahae. Na, ko te tikanga tenei o te ture. Ki te mea ka tahaetia tetahi taonga, a e kore e I taro i inuri iho ka kitea ki tetahi tangata, a e I kore e tikangatia pga kupu a Uogata i ki-

tea nei taua taonga ki a ia—na, ka kiia n&na ano i tahae. Otiia me ata whakaaro ano e koutou nga mea. i 1 tahaetia. E kore -hoki e rite nga taonga katoa, te mau roa. Kite ngaro tetahi morn hiriwi—a, tekau nga ra i milri iho, ka kitea ki tetahi tangata, e kore e tika te mea na taua tangata i tahae ; no -te mea hoki he mea whitiwhi noa, e kore e takoto roa ki tetahi tangata. Tena ano ia etahi taonga, e kore e penatia; engari e mau roa ana kite tangata ; no te mea e kore ana taonga e whakaaria mai kia hokona ina tahaetia, kei oho te tangata, kei raohio. Na, i te tahaetanga o enei pu, no te ma o nga wiki i muri iho ka kitea kite whare o nga herehere nei. Tenei ano hoki tetahi mea hei whakaaro ma koutou. ko te ahua o te tangata e whakapaea ana. I pewhea ia ki aua taonga i tahaetia ra"? i whakakitea nuitia ranei e ia, i peratia ranei me nga mea a te tangata e mohiotio ana, e hara i te mea tahae ? " Kite rite a koutou whakaaro, ko te whare tahae tenei—na, me ata whakaaro ano koutou, na raua tokorua te tahae, na tetahi ranei o raua." Na, ka korerotia e te kai whakarite whakawa nga kupu a nga kai whakaatu, a Rawiri Natana, a Rawiri Kupa, ratou ko Hemi Meti, ko Hori Niurana. I tuhituhia katoatia hoki a ratou kupu ki tetahi pukapuka. Ko ta te Pakeha tikangahoki tenei te tnhituhi i nga korero ote wh&awakanga. Kite whakatika ake tetahi i&i Jkakaatu i te whare o te Komiti WhakawaSdjHca tuhituhia a»r c kupu e te kai kiaata maharatia ai nga kupu e te kls whakarite whakawa ratou ko te tekau mrarua; a kite man te tahi o aua kupu i muri So, he korero teka, na ka whiua taua kai whakaat#teka. Koia i ata tuhituhia ai nga kupu e matou. Ka mutu nga korero a te tino kai whakarite whakawa kite tekau ma rua, naka whakatika ake te kai tuhituhi whakawa a ka mea atu ki te tekau ma rua. u E hoa ma, whakaarohia te tikanga o tenei whakawakanga." Na, ka haere te tekau ma rua ki tetahi ruma, ko ratou anake, kite korerorero ; kite hurihuri i nga kupu i rongo ai ratou. Aka whakaturia tetahi katipa kite tatau, kei korero mai tetahi tangata ki a ratou. Kihai i taro, ka hoki mai te tekan ma rua kite whare w hakawa, aka ni mai te kai tuhituhi whakawa, " Kua rite ranei a koutou whakaaro A ka mea mai tetahi i whakaritea e ratou hei kai korero : " Ae." Na, ka mea mai te kai tuhituhi whakawa : " Ki ta koutou whakaaro. na Putu ranei tenei tahae, ehara ranei 1 a ia 1 ?" Na, ka mea mai te kai korero : " Nana ano te tahae," Na, ka tuhituhia e te kai tuhituhi whakawa te kupu a te tekau ma rua. Na, ka mea raai ano te kai tuhituhi whakawa. Ki ta koutou whakaaro, na Whakana ranei tenei tahae, ehara ranei i a ia ? A ka mea mai te kai korero. " Eftsra i a ia." Na, ka tuhituhia e te kai tuhituhi whakawa te kupu a te tekau ma rua. Na. ka mea te timfckai whakarite whakawa .kia tukua a Whakansjjjkia puritia hoki a Puta kia kawea mai hoki apqSo ma noho te komiti. I te aonga ake, ka mea te tino kai whakarite whakawa kia kawea mai a Putu ki ton a aroaro. Na, ka mea te kai tuhituhi -whakawa, " E Putu, e pewhea ana koe, kei whakapakia mai ki a koe te whiu i whakaritea e te tino kai whakarite whakawa"?" A kahore ana kupu. Na, ka mea te tino kai whakarite whakawa: "Kia kawea ia ki tetahi whenua ke, ki ta te e whakarite ai j a kia whitu nga tau e puritia ai ia ki reira. Na ano etahi atu korero.